Tulipa gesneriana, tulipan Didiera lub tulipan ogrodowy, to gatunek rośliny z rodziny liliowatych, uprawiany jako roślina ozdobna w wielu krajach ze względu na duże, efektowne kwiaty. Ten wysoki, późno kwitnący gatunek ma pojedynczy kwitnący kwiat i liniowe lub szeroko lancetowate liście. Jest to złożony, zhybrydyzowany neogatunek i może być również nazywany Tulipa × gesneriana. Większość kultywarów tulipana wywodzi się od Tulipa gesneriana. Został on znaturalizowany w części środkowej i południowej Europy oraz w rozproszonych miejscach w Ameryce Północnej.
| Tulipa gesneriana | |
|---|---|
 |
|
Klasyfikacja naukowa  |
|
| Kingdom: | Plantae |
| Clade: | Tracheophytes |
| Klad: | Angiosperms |
| Klad: | Monocots |
| Order: | Liliales |
| Rodzina: | Liliaceae |
| Podrodzina: | Lilioideae |
| Tribe: | Lilieae |
| Genus: | Tulipa |
| Subgenus: | Tulipa subg. Tulipa |
| Species: |
T. gesneriana
|
| Nazwa binomialna | |
| Tulipa gesneriana | |
| Synonimy | |
|
Synonimia
|
|
Powszechnie uważa się, że mieszaniec ten pochodzi z Turcji, z kolekcji sułtana Imperium Osmańskiego w Stambule, podobnie jak inne gatunki tulipanów, które trafiły do Europy. W 1574 roku sułtan Selim II rozkazał Kadiemu z A’azāz w Syrii wysłać mu 50.000 cebulek tulipanów. Harvey zwraca jednak uwagę na kilka problemów z tym źródłem, istnieje również możliwość, że tulipany i hiacynt (sümbüll), pierwotnie indyjska spikenarda (Nardostachys jatamansi) zostały pomylone. Sułtan Selim sprowadził również 300.000 cebulek Kefe Lale (znanego również jako Cafe-Lale, od średniowiecznej nazwy Kaffa, prawdopodobnie Tulipa schrenkii) z portu Kefe na Krymie, do swoich ogrodów w Topkapı Sarayı w Stambule. Są one hybrydyzowane z innymi gatunkami obecnymi w kolekcjach. Tulipa schrenkii jest genetycznie bardzo blisko spokrewniony z Tulipa gesneriana, i czasami klasyfikowany w tym samym gatunku.
Gdy tulipan pierwotnie przybył do Europy z Imperium Osmańskiego, jego popularność gwałtownie wzrosła i szybko stał się symbolem statusu dla nowo zamożnych kupców holenderskiego Złotego Wieku. Gdy wirus mozaiki zaczął zarażać cebulki, dając rzadkie i spektakularne efekty w czasie kwitnienia, ale osłabiając i niszcząc i tak już ograniczoną liczbę cebulek, w latach 1634-1637 rozpoczął się szał spekulacji, znany obecnie jako tulipanowa mania. Cebulki wymieniano na ziemię, zwierzęta hodowlane i domy, a Holendrzy stworzyli rynki terminowe, na których kupowano i sprzedawano kontrakty na zakup cebulek pod koniec sezonu. Pojedyncza cebulka, Semper Augustus, osiągnęła cenę 6000 florenów w Haarlem – w tym czasie za floren można było kupić buszel pszenicy.
Kwiat i cebulka mogą powodować zapalenie skóry przez alergen, tulipozyd A, nawet jeśli cebulki mogą być spożywane z niewielkim złym skutkiem. Cebulki mogą być suszone i sproszkowane oraz dodawane do zbóż lub mąki.
Słodko pachnące, obupłciowe kwiaty pojawiają się w kwietniu i maju. Cebulki są wyjątkowo odporne na mróz i znoszą temperatury znacznie poniżej zera – okres niskiej temperatury jest niezbędny do wywołania prawidłowego wzrostu i kwitnienia, wywołanego wzrostem wrażliwości na fitohormon auksynę.
Narodowa kolekcja Tulipa spp. w Wielkiej Brytanii znajduje się w posiadaniu T Freeth w Royal Botanic Gardens, Kew.
.