De kerstman is niet zomaar een mythe die met kerstmis voor kinderen is verzonnen. Hij heeft echt bestaan en hij gaf gulle gaven, hoewel niet via schoorstenen op 25 december, zoals de populaire legende vertelt. Volgend jaar rond deze tijd kun je hem misschien zelfs bezoeken in zijn oorspronkelijke omgeving, zeggen Turkse archeologen.

Wat we vandaag kennen als de Kerstman was oorspronkelijk Sint Nicolaas, en hij werd traditioneel gevierd op 6 december, de verjaardag van zijn dood. Geboren in het dorp Petara in Klein-Azië (nu Turkije) in de late derde eeuw, stond Nicolaas bekend om zijn letterlijke en geestelijke vrijgevigheid. Hij erfde grote rijkdom maar gaf zijn rijkdom weg, trad toe tot de Christelijke kerk en werd bisschop in de stad Myra.

In het jaar 343 stierf Nicolaas en werd begraven onder de plaatselijke kathedraal. Een genezende vloeistof, manna genaamd, zou zich op zijn graf hebben gevormd, en zo werd hij – volgens de katholieke traditie – gevierd als een heilige vanwege de wonderen die hij verrichtte tijdens leven en dood. Nicolaas, de beschermheilige van kinderen en zeelieden, bood bescherming en een veilige doortocht op reis, en was uitzonderlijk populair.

Belgrims kwamen van heinde en verre om te bidden waar hij begraven was, volgens het Sint Nicolaas Centrum. In 1087 namen kooplieden uit Bari, Italië de botten mee, waardoor de kathedraal van hun stad een populaire bedevaartplaats werd. Mensen hielden van Nicolaas en 6 december, de feestdag van de heilige, werd gevierd met geschenken voor kinderen en daden van vrijgevigheid.

Na de Protestantse Reformatie van 1517 tot 1648 raakte de katholieke heilige als het ware uit de gratie in Europa. In Frankrijk en Engeland, werd de gulle gever Nicholas respectievelijk Pere Noel en Father Christmas. Ondertussen nam een kind dat Christus symboliseerde – het Christkind in de Germaanse talen – in andere landen het Kerstfeest over.

Eerdere Nederlandse kolonisten in de Amerikaanse koloniën veranderden Christkind in Kris Kringle, gebaseerd op de legende van Sint Nicolaas. Die nieuwe vermenging van de heilige en Kris Kringle werd Sinterklaas, en uiteindelijk de Kerstman in de loop van de 18e eeuw toen de kolonisten Amerikaans werden. De heilige werd gevierd onder zijn oorspronkelijke naam, Nicholas, na de publicatie in 1823 van Clement Clarke Moore’s gedicht “A Visit from St. Nicholas,” of “T’was the Night before Christmas,” in Engeland, waarin hij de gulle man beschreef die geschenken bezorgde met acht rendieren. Nu worden Santa Claus, Saint Nicholas, en Father Christmas als één beschouwd.

Archeologen in Turkije zeggen dat deze Santa Claus nog steeds bij hen is in Demre, de stad die eens Myra was. In feite schijnt er een hele tempel intact te zijn en onder de kathedraal te liggen, en de eerste analyses met CT-scans en geo-radar instrumenten geven aan dat het het graf van Sint Nicolaas bevat, zeggen ze.

Directeur van landmetingen en monumenten voor het Antalya district, Cemil Karabayram, vertelde Turkije’s Hurriyet Daily News in oktober: “We bestudeerden alle documenten uit de periode tussen 1942 en 1966. Er waren enkele notities bij. Volgens deze notities werd deze kerk afgebroken en herbouwd. Tijdens de wederopbouw namen handelaren in Bari de botten mee. Maar er wordt gezegd dat deze botten niet van Sint Nicolaas waren, maar van een andere priester.”

De Turkse kunsthistorica Yıldız Ötüken gelooft op basis van haar 20 jaar lange studie van de site en het graf van de heilige, en het leiden van het onderzoek in Demre, dat Nicolaas in een speciaal gedeelte van de tempel werd bewaard. Turkse ambtenaren voegden eind dit jaar nog acht archeologen toe aan de opgravingen in de tempel van Demre, in de hoop dit te kunnen bevestigen.

Het is langzaam werk. Om bij de tombe te komen, moeten de archeologen elke steen die naar de tempel leidt afzonderlijk verwijderen. De stenen bevatten mozaïeken die bewaard moeten blijven. Maar de onderzoekers denken dat ze dichtbij zijn. Karabayram voorspelt: “De ogen van de wereld zullen hier op gericht zijn. Wij beweren dat Sinterklaas in deze tempel bewaard is gebleven zonder enige schade. We zijn in de laatste fase.”

Tegen Kerstmis 2018 zou het mysterie opgelost kunnen zijn. Christenen kunnen naar Turkije reizen, nu een moslimland, en de pelgrimstocht maken van coreligionisten uit het verleden naar de plaats waar de geliefde Sint Nicolaas, alias Santa Claus, begraven ligt.