Het Staatsmuseum Auschwitz-Birkenau werd op 2 juli 1947 bij wet van het Poolse parlement opgericht en omvat het terrein van twee nog bestaande delen van de concentratiekampen Auschwitz I en Auschwitz II-Birkenau. Het terrein van het museum beslaat 191 hectare, waarvan 20 hectare in Auschwitz I en 171 hectare in Auschwitz II-Birkenau. Op het terrein van het museum staan honderden kampgebouwen en ruïnes, waaronder de ruïnes van de gaskamers en crematoria, meer dan twaalf kilometer kampomheining, kampwegen, en de spoorlijn (“schans”) van Birkenau. In 1979 werd het terrein van het concentratiekamp Auschwitz-Birkenau opgenomen op de internationale lijst van werelderfgoederen van de UNESCO.

Reeds in 1947 werd de eerste tentoonstelling, die in 1950 werd uitgebreid, geopend in enkele kampgebouwen van het concentratiekamp Auschwitz I. Zij presenteerde de geschiedenis van de vernietiging en de omstandigheden waaronder de gevangenen leefden. In 1955 werd een nieuwe tentoonstelling geopend. Met enkele veranderingen, is deze vandaag de dag nog steeds in gebruik. Na 1960, werden in sommige blokken van het kamp de zogenaamde “nationale tentoonstellingen” gehouden, die op initiatief van voormalige gevangenen uit verschillende landen, die in het Internationale Auschwitz Comité verenigd zijn, tot stand kwamen. Zij beelden hoofdzakelijk het lot uit van de burgers van die landen, die door de nazi’s in transporten naar het concentratiekamp Auschwitz werden gedeporteerd.