Zobacz “Tending Nature”, serię rzucającą światło na to, jak rdzenna wiedza może zainspirować nowe pokolenie Kalifornijczyków do znalezienia równowagi między ludźmi i naturą.

Gdy słyszysz o kuchni kalifornijskiej, możesz wyczarować obrazy sałatek Cobb, francuskiego dipu, Shirley Temple i tatara z tuńczyka. Wszystkie powyższe zostały wymyślone w Kalifornii, ale są one dalekie od oryginalnej rodzimej kuchni kalifornijskiej. To jest “native” w “pochodzi z roślin rodzimych do Kalifornii,” i “oryginalny” w jedzone przez pierwszych mieszkańców tej ziemi – Kalifornii rdzennych mieszkańców.

“Nasza tożsamość kulturowa została wyprowadzona przez ziemię i cokolwiek rośnie na tym krajobrazie,” członek plemienia Tongva i edukator kulturowy Craig Torres mówi. “Straciliśmy tak wiele przez pokolenia. Dla wielu z nas to niesamowite, że w ogóle zachowaliśmy naszą tożsamość kulturową. Byliśmy zbyt zajęci próbą przetrwania.”

Od co najmniej 8000 lat temu, plemię Tongva zamieszkiwało basen Los Angeles i (do czasu ich usunięcia) Południowe Wyspy Normandzkie. W przeciwieństwie do wielu innych plemion w całych Stanach, Tongva nie mają swojego własnego rezerwatu. Tak więc dla Torresa znalezienie miejsc, gdzie można zbierać rodzime rośliny, jest raczej trudne.

“Parki stanowe są o wiele bardziej rygorystyczne z zasadami żerowania”, mówi. “Ale mieszkam w pobliżu lokalnego parku w Santa Ana, gdzie po prostu mają żołędzie rosnące. Nikt ich nie używa, więc zbieram je i przynoszę do domu.”

W przeciwieństwie do opartej na trendach kuchni dzisiejszej kultury głównego nurtu, dla rdzennych mieszkańców Kalifornii, jedzenie było (i jest) oparte na związku z ziemią i tym, co na niej rosło.

“Nie postrzegamy natury jako zasobów naturalnych. Widzimy je jako krewnych. Kiedy postrzegasz coś jako zasób naturalny, oznacza to po prostu, że bierzesz i odbierasz to z powrotem” – mówi Torres. “Zawsze, gdy coś bierzemy, aby natura przetrwała, musimy to oddać. Musisz mieć wzajemne relacje z naturą.”

Niestety, z wyjątkiem ludzi takich jak Torres, którzy aktywnie studiują rdzenne rośliny i krajobrazy, przeciętny Kalifornijczyk nie ma wzajemnych relacji z naturą.

Nie zawsze tak było. W czasie pierwszej hiszpańskiej osady w 1769 roku, Kalifornia była jednym z najgęściej zaludnionych regionów Ameryki Północnej, z aż 100 odrębnymi kulturami. Tutejsze plemiona były jednymi z najbardziej wszystkożernych na kontynencie, a ich pożywienie można było wyróżnić na podstawie różnych elementów regionalnych. Łosoś obficie występował na północnym zachodzie, orzeszki piniowe były podstawą w Wielkiej Kotlinie, na południowym zachodzie występowały rośliny pustynne i udomowione, a mieszkańcy środkowej Kalifornii jedli dietę bogatą w żołędzie i nasiona.

“Rośliny naprawdę kształtują to, kim jesteśmy” – mówi Torres. “Jeśli mieszkasz na tej ziemi i nazywasz to miejsce domem, to istnieje odpowiedzialność, aby je chronić. Wszyscy mamy różne matki, ale wszyscy dzielimy jedną matkę ziemię i dzielimy tę odpowiedzialność.”

While bardzo niewielu California Natives nadal polegać całkowicie na polowania i zbierania do przetrwania, istnieje współczesny ruch do uprawy niektórych z tych rodzimych roślin i włączyć je do codziennej diety.

Oto niektóre z tych pokarmów opartych na roślinach, które ludzie przywracają w Kalifornii:

Żołędzie (Quercus, różne gatunki)

By and far, the acorn provided the most significant source of food for the majority of Californian indigenous groups. Spośród 50 gatunków dębów, które istnieją, około 15 pochodzi ze stanu Kalifornia. Najczęściej żołędzie gotowano w koszach przy gorących kamieniach i robiono z nich gęstą galaretowatą papkę lub owsiankę. Torres mówi, że najbliższą temu rzeczą na rynku jest galaretka z żołędzi w koreańskich supermarketach. Żołędzie można zmielić na mąkę i wypiekać z nich chleby. Oczywiście, w zależności od regionu, różne rodzaje żołędzi są traktowane priorytetowo i do dziś są one zbierane przez wiele plemion. Czarny dąb jest ulubionym na średnich wysokościach w głębi stanu, a dąb tanbark jest bardziej widoczny w wilgotnym pasie.

Jagody Manzanity (Arctostaphylos, różne gatunki)

Jagody tego wiecznie zielonego krzewu mogą być suszone i mielone na grubą mąkę. Wintu ludzie (oparte w północno-zachodniej i środkowej Kalifornii) wykonane tej mąki do słodkiej zupy, i namoczone nasiona, aby cydr. Cahuilla z południowych pustyń zrobili sos ze świeżych owoców, który był używany jako przyprawa. Manzanitas można znaleźć prawie wszędzie w Kalifornii, a ludy w całym regionie używane te jagody do żywności i medycyny.

Sosna pinyon (Pinus edulis)

Orzechy sosny były kiedyś najważniejszym źródłem pożywienia dla Owens Valley Paiute. Zbiory były ważną okazją. Budowali oni wagoni – sezonowy dom, w którym zbierano i przetwarzano orzechy. Zazwyczaj były one prażone, a następnie spożywane. W północnej Baja California, plemiona zbierały orzechy sosnowe przez wiele dni. Młodzi ludzie byli wysyłani na drzewa, aby zbierać szyszki i wrzucać je do koszy. Inne zastosowania sosny: sok może być również mieszany z czarną smołą, aby uzyskać klej, a żywica jest szczególnie dobra na rany kłute.

Nasiona chia (Salvia columbariae)

Nasiona chia stały się głównym nurtem “superfood” w ostatnich latach, i chociaż gatunek, który można dostać w lokalnym sklepie ze zdrową żywnością różni się od naszego rodzimego gatunku, koncepcja jest w dużej mierze taka sama. Nasiona są wykorzystywane do zwiększenia białka. “Same w sobie nie mają zbyt wiele smaku i można je dodać niemal do wszystkiego” – mówi Torres. On umieszcza je w wypiekach i smoothies.

Opuncja figowa (Opuntia, różne gatunki)

Kaktusy opuncji figowej można znaleźć w wielu obszarach pustynnych i można je przekształcić w sok lub wykorzystać do leczenia różnych dolegliwości. Niektóre plemiona robiły z owoców gumę do żucia lub gotowały je na gęsty syrop. Nadmiar owoców był suszony i przechowywany na zimę. Zielona część kaktusa – nopal – jest również używana, spożywana jako warzywo po ugotowaniu w celu usunięcia części galaretowatego soku.

Mesquite (Prosopis, różne gatunki)

Z ziaren mesquite robi się mąkę i można je gotować na chleby, placki i naleśniki. Jest to wspaniała bezglutenowa alternatywa, która ma wysoką zawartość białka i błonnika. Drzewa Mesquite są tak ważne dla ludu Cahuilla, że nazwali swoje pory roku dla odpowiadających im etapów rozwoju fasoli. “Wrzucam łyżkę mesquite do mojego smoothie”, mówi Deborah Small, pisarka i nauczycielka na California State University San Marcos. “To naprawdę pomaga z cukrem we krwi.”

Dzika wiśnia (Prunus illicifolia)

Typowo używany jako dodatek do mięsa, ten owoc jest zwykle robiony na grzyby lub może być odwodniony. Wiecznie zielony krzew, z którego pochodzą owoce, jest odporny na suszę i doskonale nadaje się do półsuchych krajobrazów Kalifornii. Należy pamiętać, że w pestkach tych czereśni znajdują się związki cyjanotwórcze i przed spożyciem należy je wypłukać.

Tabooza (Cyperus esculentus)

Znana również jako żółty orzechowiec, tabooza była zbierana przez plemię Paiute w Dolinie Owens dla swoich bulw. Mają orzechowy, lekko słodki smak i muszą być namoczone w wodzie przed jedzeniem. Bulwy są o wielkości orzechów laskowych, i mogą być pieczone. Roślina ta była uprawiana w starożytnych rowach nawadniających wykopanych przez Paiutów z Owens Valley.

Nahavita (Dichelostemma capitatum)

Wyróżniająca się purpurowymi kwiatami, Nahavita jest podstawą dla Paiutów i wielu innych ludów, która jest spożywana dla jej jadalnych bulw. Podobnie jak tabooza, była czasem nazywana “indiańskim ziemniakiem” i tradycyjnie zbierano ją za pomocą kija do kopania.

Gryka nadmorska (Eriogonum latifolium)

Znaleziona głównie na nadmorskich urwiskach od hrabstwa Santa Barbara na północ, ta roślina gryki była robiona na herbatę. Nasiona były mielone i mieszane w kaszach i ciastach lub robiono z nich mąkę. Gryka jest również używana jako roślina lecznicza, pomagająca w bólach żołądka i głowy.

Biała szałwia (Salvia apiana)

Białą szałwię można znaleźć w obfitości w całym regionie, zwłaszcza w południowej Kalifornii. Jest ona uważana za roślinę codziennego użytku przez Indian Chumash i może być stosowana jako herbata uspokajająca. Jest również stosowany na ból gardła i uważa się, że pomaga w bólach brzucha.

W celu uzyskania dodatkowych informacji na temat rodzimych roślin jadalnych, sprawdź Ethnobotany Project, wspaniałą książkę na temat współczesnych zastosowań rodzimych roślin przez Indian z Południowej Kalifornii i Północnej Baja.

Banner: Native supermarket: pole Dichelostemma. Fot: Laura Camp, pewne prawa zastrzeżone

Współprodukowana przez KCETLink i Autry Museum of the American West, seria Tending the Wild jest prezentowana w powiązaniu z przełomową wystawą Autry’s California Continued.