W bajce braci Grimm uwięziona Roszpunka wypuszcza swoje długie włosy przez okno wieży, aby książę mógł się na nie wspiąć i ją uratować.
Nazwany tak od tej bajki, zespół Roszpunki jest niezwykle rzadkim stanem chorobowym, w którym włosy zjedzone przez daną osobę zostają splątane i uwięzione w żołądku. Powoduje to powstanie trichobezoaru (kłębka włosów), który ma długi ogon sięgający do jelita cienkiego.
Dawno temu 38-letnia kobieta miała chirurgicznie usuniętą z żołądka kłębek włosów o wymiarach 15 x 10 cm oraz kłębek włosów o wymiarach 4 x 3 cm usunięty z górnej części jelita cienkiego. Przypadek ten, opublikowany w czasopiśmie BMJ Case Reports, oznacza 89. przypadek zespołu Roszpunki w literaturze medycznej.
Zespół Roszpunki, nazwany tak na cześć tej opowieści, jest niezwykle rzadkim stanem chorobowym, w którym włosy zjedzone przez daną osobę zostają splątane i uwięzione w żołądku.
Jak 85 do 95 procent pacjentów z zespołem Roszpunki, kobieta zgłosiła się do lekarzy z bólem brzucha, nudnościami i wymiotami. Inne objawy zespołu Roszpunki to wzdęty brzuch, zmniejszony apetyt, utrata wagi i zaparcia lub biegunka. W niektórych przypadkach dochodzi do przebicia jelita, co może prowadzić do sepsy (zakażenia krwi). Śmierć wystąpiła w czterech procentach przypadków.
Na szczęście, ta kobieta pomyślnie powróciła do zdrowia. Nie wiadomo jednak, dlaczego i jak długo jadła własne (lub ewentualnie cudze) włosy. Rozwój kuli włosów może trwać sześć miesięcy, a istnieją doniesienia o osobach radzących sobie z niebezpiecznymi objawami zespołu Roszpunki przez 12 miesięcy przed podjęciem leczenia.
Autorzy przeglądu BMJ Case Reports stwierdzili, że prawie 70 procent pacjentów z zespołem Roszpunki stanowiły kobiety w wieku poniżej 20 lat. Najmłodsi zgłoszeni pacjenci byli maluchami, podczas gdy najstarszy pacjent był 55-letnim mężczyzną.
Uważa się, że więcej kobiet niż mężczyzn rozwija zespół Roszpunki, ponieważ ich pasma włosów są zazwyczaj dłuższe, a długie włosy mają większe szanse utknąć w warstwach błony śluzowej żołądka. Ponieważ więcej włosów jest spożywanych i nie może zostać strawionych, kula włosów powiększa się.
Istnieją dwa szczególne zaburzenia psychiczne, które prawdopodobnie występują u osób jedzących włosy: trichotillomania i pica.
Dlaczego ludzie jedzą włosy?
Niektóre osoby z niepełnosprawnością intelektualną i pewnymi zaburzeniami psychicznymi jedzą własne włosy – jest to zachowanie zwane trichofagią. Uważa się, że te grupy są w grupie podwyższonego ryzyka rozwoju zespołu Roszpunki.
Istnieją dwa szczególne zaburzenia psychiczne, które mogą występować u osób jedzących włosy: trichotillomania i pica.
Osoby cierpiące na trichotillomanię czują się zmuszone do wyrywania włosów, często aż do widocznej utraty włosów. Bardzo często zdarza się, że osoby te bawią się usuniętymi pasmami włosów. Na przykład, skubanie korzenia włosa lub miażdżenie włosa wzdłuż ust może być relaksujące.
Jedno z badań wykazało, że 20 procent osób z trichotillomanią angażowało się w te zachowania codziennie, w tym faktycznie połykając włosy. W innym badaniu stwierdzono, że spośród 24 osób z trichotillomanią, u 25 procent rozwinęła się kulka włosów w żołądku z powodu jedzenia włosów.
Pica pochodzi od łacińskiego słowa oznaczającego “srokę”, z powodu niezwykłych nawyków żywieniowych tego ptaka. Zaburzenie to polega na łaknieniu i jedzeniu nieodżywczych, nieżywnościowych substancji, takich jak glina, brud, papier, mydło, tkanina, wełna, kamyki i włosy.
Pica generalnie nie jest diagnozowana u niemowląt i małych dzieci, ponieważ pyskowanie (i przypadkowe spożywanie) substancji nieżywnościowych jest uważane za całkiem normalne w tym wieku. Jest to najbardziej powszechne u dzieci, kobiet w ciąży i u osób z niepełnosprawnością intelektualną, takich jak zaburzenia ze spektrum autyzmu.
Było wiele teorii, aby wyjaśnić trichophagia i pica, takich jak głód podczas głodu lub zaniedbania w dzieciństwie, jako sposób radzenia sobie ze stresem, a część praktyk kulturowych. Na przykład, w niektórych regionach Indii, Afryki i Stanów Zjednoczonych, jedzenie gliny jest uważane za mające pozytywne korzyści zdrowotne lub duchowe.
Znaleziono zarówno trichophagia i pica wystąpić u osób z niedoborem żelaza. W niektórych opisach przypadków zespołu Roszpunki, wyrywanie włosów i jedzenie włosów ustąpiło po tym, jak dana osoba była leczona z powodu niedoboru żelaza lub celiakii.
Celiakia powoduje uszkodzenie jelita cienkiego, co prowadzi do słabego wchłaniania składników odżywczych. Włosy zawierają śladowe ilości żelaza i innych minerałów, ale nadal nie jest jasne, czy to promuje jakiś rodzaj biologicznego popędu do jedzenia włosów. Inne badania przypadków wykazały, że blokada spowodowana przez kulę włosów była w rzeczywistości główną przyczyną niedoboru żelaza.
Jakie są sposoby leczenia?
W większości przypadków wymagana jest operacja, aby usunąć kulę włosów w jednym kawałku. Możliwe jest również rozpuszczenie kuli włosowej za pomocą środków chemicznych, rozbicie jej na mniejsze kawałki za pomocą lasera lub usunięcie jej za pomocą rurki wprowadzonej przez usta do żołądka, zwanej endoskopią. Jednak metody te są na ogół mniej skuteczne niż chirurgia.
Zalecane jest leczenie psychologiczne, aby zapobiec kompulsywnemu zjadaniu włosów w przyszłości. Jest to szczególnie ważne w przypadku pacjentów cierpiących na trichotillomanię lub pica związane ze stresem, ponieważ mogą oni być narażeni na ponowne wystąpienie zespołu Roszpunki.
Zaangażowanie rodziców i małżonków w leczenie psychologiczne jest ważne, aby mogli oni nauczyć się wspierać swoją ukochaną osobę w zaprzestaniu tego zachowania, a także dlatego, że wpływ zespołu Roszpunki może być przykry również dla nich.
Informacje i wsparcie dla trichotillomanii i trichofagii można znaleźć w Fundacji TLC na rzecz Powtarzalnych Zachowań Skoncentrowanych na Ciele.
Imogen Rehm, Psycholog Badawczy, Swinburne University of Technology
Ten artykuł został pierwotnie opublikowany w The Conversation. Przeczytaj oryginalny artykuł.
.