Udar mózgu to nagłe zdarzenie mające wpływ na ukrwienie mózgu. Najczęstszym typem udaru, stanowiącym prawie 80% wszystkich udarów, jest udar niedokrwienny, w którym dopływ krwi do mózgu jest odcięty lub poważnie ograniczony z powodu zablokowania tętnicy. Stan znany jako zwężenie przyczynia się do indywidualnego ryzyka tego typu udaru.

Zwężenie, ogólnie, odnosi się do każdego stanu, w którym naczynie krwionośne – takie jak tętnica – lub inny organ rurowy staje się nienormalnie wąski. W kontekście udaru, “zwężenie” jest zwykle spowodowane miażdżycą, stanem, w którym naczynie krwionośne dostarczające krew do mózgu jest zwężone z powodu złogów tłuszczowych, znanych jako blaszki miażdżycowe, na wewnętrznej ścianie naczynia. Czynniki ryzyka dla tego typu zwężenia obejmują wysokie ciśnienie krwi i wysoki poziom cholesterolu.

Jak zwężenie przyczynia się do udaru mózgu?

Miażdżyca może aktywować komórki zaangażowane w krzepnięcie krwi. W miarę tworzenia się skrzepów, mogą one blokować zwężone naczynia krwionośne na szyi (tętnica szyjna) lub małe naczynia krwionośne w mózgu (tętnice wewnątrzczaszkowe). Dodatkowo, skrzep lub fragment blaszki miażdżycowej może się uwolnić, przepłynąć do mózgu i zablokować tętnicę.

Jak leczy się zwężenie?

Kilka czynników wpływa na sposób leczenia zwężenia, w tym procent zablokowania naczynia krwionośnego i ogólne ryzyko wystąpienia pierwszego lub drugiego udaru u pacjenta. Innym szczególnie ważnym czynnikiem jest lokalizacja zwężenia, ponieważ leczenie zwężenia w małych, krętych tętnicach, które sięgają głęboko do mózgu, stanowi trudniejsze wyzwanie niż leczenie zwężenia w dużych tętnicach szyjnych na szyi.

NINDS wspiera wiele badań klinicznych w celu zbadania najlepszych praktyk zapobiegania i leczenia udaru. Leki i zmiany stylu życia mogą być stosowane do zarządzania zwężeniem. W niektórych przypadkach zalecana jest operacja. Zabiegi chirurgiczne obejmują:

• Endarterektomię szyjną (chirurgiczne usunięcie blaszki miażdżycowej z tętnic szyjnych)
• Wprowadzenie stentu (urządzenie medyczne, które poszerza zwężoną tętnicę szyjną)

Endarterektomia szyjna jest opcją leczenia, gdy zwężenie występuje w jednej lub obu tętnicach szyjnych, dużych tętnicach na szyi, które dostarczają krew do mózgu.

Dwa duże badania kliniczne oceniały skuteczność endarterektomii szyjnej: North American Symptomatic Carotid Endarterectomy Trial (NASCET) i Asymptomatic Carotid Atherosclerosis Study (ACAS). W badaniu NASCET oceniano ryzyko i korzyści wynikające z endarterektomii szyjnej u osób, u których wystąpił udar mózgu lub inne objawy związane ze zwężeniem, takie jak mini udar mózgu lub przemijający atak niedokrwienny (TIA). Endarterektomia szyjna, wykonywana przez wykwalifikowanego i doświadczonego chirurga, jest bardzo skuteczną metodą zapobiegania udarom mózgu u pacjentów z objawami związanymi ze zwężeniem tętnic szyjnych i zwężeniem większym niż 70%. ACAS oceniał osoby z bezobjawowym zwężeniem, gdzie pacjent nie miał objawów, ale blokada tętnicy została zidentyfikowana w badaniu lekarskim. Osoby te mają niskie roczne ryzyko udaru mózgu, około 2 do 3 procent rocznie, a endarterektomia tętnic szyjnych zmniejszyła to ryzyko o połowę. W badaniach kontrolnych zdrowych osób po pięciu latach od zabiegu, zmniejszone roczne ryzyko udaru przewyższało ryzyko związane z endarterektomią szyjną.

Inną procedurą chirurgiczną stosowaną w leczeniu zwężeń w tętnicach szyjnych jest stentowanie. Stent to urządzenie, powszechnie wykonane z materiału podobnego do siatki, które umieszcza się w naczyniu krwionośnym szyi lub mózgu za pomocą długiej, cienkiej rurki cewnika przewleczonej przez inną część ciała, np. nogę. Stenty podtrzymują zwężone naczynie krwionośne i utrzymują je otwarte, umożliwiając przepływ krwi do mózgu.

W badaniu Carotid Revascularization Endarterectomy vs. Stenting Trial (CREST) porównano skuteczność endarterektomii szyjnej ze stentowaniem tętnic szyjnych i stwierdzono, że te dwie procedury chirurgiczne są skuteczne w zapobieganiu przyszłym udarom. Więcej szczegółów na temat tego badania można znaleźć w arkuszu informacyjnym CREST.

Inne badanie wspierane przez NINDS dotyczyło stosowania stentów w leczeniu zwężeń w tętnicach wewnątrz mózgu. Naukowcy badali pacjentów, którzy byli w grupie wysokiego ryzyka wystąpienia drugiego udaru mózgu i oceniali, czy założenie stentu wewnątrzczaszkowego przynosi dodatkowe korzyści w stosunku do agresywnego schematu leczenia, który obejmował leki rozrzedzające krew i modyfikacje stylu życia. Badanie SAMMPRIS (Stenting vs. Aggressive Medical Management for Preventing Recurrent Stroke in Intracranial Stenosis) wykazało, że u pacjentów z grupy wysokiego ryzyka grupa, która stosowała wyłącznie schemat medyczny, miała lepsze wyniki niż pacjenci, którym wszczepiono stenty mózgowe.

Dodatkowe zasoby:

W celu uzyskania dodatkowych informacji na temat udaru mózgu, odwiedź stronę internetową Know Stroke pod adresem http://www.stroke.nih.gov.

Materiały związane ze zdrowiem NINDS są dostarczane wyłącznie w celach informacyjnych i niekoniecznie stanowią poparcie lub oficjalne stanowisko National Institute of Neurological Disorders and Stroke lub jakiejkolwiek innej agencji federalnej. Porady dotyczące leczenia lub opieki nad indywidualnym pacjentem powinny być uzyskane poprzez konsultację z lekarzem, który zbadał tego pacjenta lub zna jego historię medyczną.

Wszystkie informacje przygotowane przez NINDS są własnością publiczną i mogą być dowolnie kopiowane. Mile widziane jest podanie NINDS lub NIH.

Ostatnio zmodyfikowano 29 marca 2016

.