Mary Lou* była właśnie u swojego lekarza, zanim przyszła do mnie. “Mój lekarz mówi, że muszę schudnąć” – powiedziała. “Duh. Wiedziałam o tym. I wiesz, jak bardzo się starałam.” Przytaknęłam. “Ale ona mówi, że nie staram się wystarczająco mocno. Ona mówi, że jeśli naprawdę chcę schudnąć, mogę to zrobić. Muszę tylko ciężej pracować nad tym.”

Ta fraza mnie denerwuje. Ta myśl mnie denerwuje. Mary Lou pracowała tak ciężko, jak tylko mogła, aby schudnąć. Istniało wiele powodów, dla których nie mogła tego zrobić, i nie wszystkie z nich były psychologiczne. Niestety, miała tendencję do obwiniania siebie za wiele rzeczy, nad którymi tak naprawdę nie miała kontroli, w tym za geny, które dały jej duże kości i niezdrowy wskaźnik masy ciała. Sugestia lekarza, że miała nadwagę tylko dlatego, że nie pracowała wystarczająco ciężko, utrwaliła się w jej psychice i dała jej jeszcze jeden powód do złości na siebie – co dla kogoś takiego jak Mary Lou, która używała jedzenia, by się uspokoić, a także by się karać, było jeszcze jednym powodem do jedzenia.

Nie zrozumcie mnie źle. Jestem wielkim zwolennikiem tego, że wrodzone zdolności, czy talent, nie wystarczą, aby nas gdziekolwiek zaprowadzić. Wszyscy widzieliśmy młodych ludzi, którzy urodzili się z talentem muzycznym lub sportowym, którzy nie sądzą, że muszą ćwiczyć, aby się doskonalić – i którzy w końcu zostali prześcignięci przez mniej utalentowanych, ale ciężej pracujących rówieśników. Badania (na przykład przeprowadzone przez K. Andersa Ericssona i jego współpracowników – patrz odnośnik poniżej) wykazały, że ciężka praca, czyli skoncentrowana, celowa praktyka, może przewyższyć wrodzone zdolności w wielu różnych dziedzinach naszego życia.

Ale z drugiej strony, ciężka praca po prostu nie może zmienić wszystkiego. Po raz pierwszy przekonałem się o tym dawno temu, kiedy po raz pierwszy uczyłem się, aby zostać psychoanalitykiem. Jednym z moich klientów był uroczy młody człowiek o czarującym poczuciu humoru i nieco nietypowym sposobie patrzenia na świat. Pewnego dnia jednak, to nietypowe spojrzenie zamieniło się w wyraźne halucynacje. Powiedział, że ściany mówią do niego. “Wysyłają mi wiadomości przez przewody w ścianach” – dodał. Kto wysyłał te wiadomości? Nie mógł mi powiedzieć, ale był bardzo jasny co do jednej rzeczy: musiał robić to, co głosy kazały mu robić.

Młody człowiek został hospitalizowany i zdiagnozowano u niego schizofrenię. Kiedy głosy w końcu ustąpiły, kontynuowaliśmy naszą wspólną pracę; ale z pewną różnicą. Zrozumiałam, że jego możliwości są ograniczone. Mógł jeszcze wyzdrowieć, mógł mieć bogate i satysfakcjonujące życie. Ale nie mógł uciec od możliwości, że objawy powrócą. “Nie będzie ‘ogrodowym neurotykiem'” – powiedział mój przełożony. Dużo później wspaniała książka “The Center Cannot Hold” opisała to, co mój przełożony próbował mi wyjaśnić. Istnieją po prostu ograniczenia dotyczące tego, co możemy, a czego nie możemy osiągnąć. Hard work or not.

Myślałem o tym dylemacie jeszcze raz, gdy młody, idealistyczny przyjaciel, który niedawno został doradcą szkolnym w szkole średniej w centrum miasta, mówił o niektórych swoich uczniach. Ona była podekscytowana, że jeden młody człowiek w szczególności został przyjęty do najlepszego college’u, z pełnym stypendium. Ale była też zmartwiona. “Daliśmy mu tak wiele wsparcia w szkole,” powiedziała, “że myślę, że to umożliwiło mu żyć w pełni swoich możliwości. Pracował tak ciężko, aby to osiągnąć. Obawiam się, że gdy odejdzie od wsparcia, nie utrzyma tego.”

Miała na myśli to, że ani jego własne talenty, ani jego ciężka praca nie były wszystkim, co sprawiło, że ten młody człowiek był w stanie osiągnąć swój cel, jakim było dostanie się do dobrej szkoły. To był pełny system wsparcia i prowadzenia, poczucie bycia “trzymanym”, jak psychoanalityk D.W. Winnicott mógłby to ująć, jak również te inne czynniki. I jeszcze, oczywiście, bez ciężkiej pracy i podstawowych umiejętności, wszystkie z pielęgnowanie i wsparcie w świecie nie dostałby go przyjęty do szkoły, którą będzie uczęszczać.

Mit, że możemy osiągnąć wszystko, co chcemy, jeśli tylko pracujemy wystarczająco ciężko, a następnie, jest tylko to – mit. Ciężką pracą jest zaakceptowanie faktu, że każdy i wszystko ma ograniczenia. I znalezienie sposobów na zaakceptowanie, że ograniczenia są po prostu częścią bycia człowiekiem – a nie oznakami porażki.

*nazwiska i informacje identyfikujące zostały zmienione w celu ochrony prywatności

Książki:

The Cambridge Handbook of Expertise and Expert Performance (Cambridge Handbooks in Psychology) by K. Anders Ericsson, Neil Charness, Paul J. Feltovich and Robert R. Hoffman (Jun 26, 2006)

The Center Cannot Hold: My Journey Through Madness by Elyn R. Saks (Aug 12, 2008)