-Een Australische middelbare scholier 01 september 2006 Hoe vaak een eigenschap voorkomt, heeft niets te maken met het feit of die eigenschap dominant is of niet. Het hangt er veeleer van af hoeveel kopieën van de versie van dat gen er in de bevolking bestaan. Dus, het hebben van kuiltjes is zeldzaam omdat de kuiltjes versie van het gen zeldzaam is. En zolang het hebben van kuiltjes ons geen voor- of nadeel oplevert, zal het relatieve aantal mensen met kuiltjes in een stabiele populatie in de loop der tijd niet veranderen. Laten we in detail treden om deze kwestie beter te begrijpen. Zoals je zei, kuiltjes hebben is dominant over het niet hebben van kuiltjes. In de genetica wordt de kuiltjesversie van het gen D genoemd en de niet-kuiltjesversie d. Vergeet niet dat we van de meeste genen twee exemplaren hebben, één van mama en één van papa. Een persoon heeft kuiltjes als beide exemplaren D (DD) zijn of als slechts één exemplaar D (Dd) is. Dat is de definitie van dominant. Als beide exemplaren d (dd) zijn, zal de persoon natuurlijk geen kuiltjes hebben. In de wereld hebben de meeste mensen geen kuiltjes. Er zijn maar weinig mensen die DD of Dd zijn onder ons, de meeste mensen zijn dd. En dat zal zo blijven, hoe dominant het hebben van kuiltjes ook is ten opzichte van het niet hebben van kuiltjes. Waarom is dat? Omdat D zeldzaam is. En als het ons geen voordeel oplevert, dan is er geen reden waarom dit zou veranderen in de bevolking. Een eenvoudige manier om dit te visualiseren is zich voor te stellen dat de gen-versies knikkers zijn. Laten we 998 blauwe knikkers die d voorstellen (geen kuiltjes) en twee bruine knikkers die D voorstellen (kuiltjes) in een zak doen, ze door elkaar mengen en dan twee knikkers kiezen. Het meest waarschijnlijke dat kan gebeuren is dat we twee blauwe knikkers eruit trekken. Af en toe halen we er een bruine knikker uit, maar bijna altijd krijgen we twee blauwe knikkers. Dit betekent dat de kinderen meestal geen kuiltjes zullen hebben. Nadat de knikkers eruit zijn gehaald, stoppen we ze terug in de zak en beginnen opnieuw. Zolang het aantal bruine knikkers niet toeneemt, zal het resultaat steeds hetzelfde zijn. In mijn geval, was ik nooit helemaal tevreden met dit voorbeeld. Het is heel zinvol en veel mensen vinden het nuttig, maar wat ik nodig heb is een voorbeeld dat echt over gen-versies gaat en niet over knikkers. Dus laten we zeggen dat we 11 mensen hebben die dd zijn en één persoon die Dd is. De persoon die dd is heeft vier kinderen met een persoon die dd is en de andere paren die dd zijn hebben ook 4 kinderen. Gebruik makend van de genetica van Mendel, krijgen we uit onze 5 koppels die dd zijn 20 mensen die dd zijn en uit ons gemengd koppel hebben we 2 dd en 2 dd. Dit betekent dat 2 mensen kuiltjes zullen hebben en 22 mensen niet. Dit is dezelfde verhouding! Dan komen deze mensen willekeurig bij elkaar en elk stel heeft 4 kinderen. Aangezien we geen incest toestaan, zullen de Dd mensen zich aansluiten bij een koppel die dd zijn. Als elk paar 4 kinderen heeft, dan hebben we 44 dd en 4 dd. Nogmaals, het is dezelfde 11:1 verhouding. Hoewel D dominant is, zien we dat zijn aantal in de populatie niet verandert. Dit verhaal verandert een beetje als onze kuiltjespersoon DD is. Maar uiteindelijk krijgen we dezelfde resultaten. Stel nu eens dat we 11 mensen hebben die dd zijn en één persoon die DD is. Dat zijn 22 ds en 2 ds in totaal oftewel een verhouding van 11:1. De DD persoon heeft 4 kinderen met een dd persoon en de andere koppels die dd zijn hebben ook 4 kinderen. In de volgende generatie zullen we uit onze dd-koppels 20 dd-personen hebben, terwijl we uit onze gemengde koppels 1 DD-persoon, 2 Dd-personen en 1 dd-persoon zullen hebben. Dat betekent 3 mensen met kuiltjes en 21 mensen zonder kuiltjes. Onze verhouding is gedaald tot 7:1, maar de verhouding van d tot D blijft gelijk, 44:4 of 11:1. Nu worden deze mensen willekeurig bij elkaar gezet en elk stel heeft 4 kinderen. Aangezien we incest nog steeds niet gaan toestaan, zullen de DD-ers en de Dd-ers iemand dd vinden als partner. Als elk echtpaar 4 kinderen heeft, dan hebben we 37 dd-ers, 6 dd-ers en 1 DD-er. 37 mensen zullen geen kuiltjes hebben en 7 mensen zullen kuiltjes hebben. De verhouding is nu 5:1 maar de verhouding van d tot D is nog steeds 11:1. Met andere woorden, er is geen verandering in het percentage D’s in de bevolking. Uiteindelijk, en ervan uitgaande dat er geen voordeel is aan het al dan niet hebben van kuiltjes, zal de verhouding tussen mensen met en zonder kuiltjes normaliseren en constant blijven. Dit alles omdat de verhouding tussen Ds en ds gelijk blijft. Hoe kan het, gezien dit alles, dat één genversie de meest voorkomende versie kan worden? Nou, er zijn een paar manieren waarop dit kan gebeuren. Een ervan is dat de nieuwe versie een soort voordeel biedt. Neem huidskleur, dat is een zeer interessant geval. Toen onze voorouders hun lichaamshaar verloren, hadden ze waarschijnlijk een bleke huid, net als onze andere harige verwanten. Een bleke, haarloze huid is een nadeel in Afrika. Dus iedereen met een donkere huidskleur zou in het voordeel zijn. Waar komen alle mensen met een donkere huid vandaan? Wel, het kan zijn dat er natuurlijke variatie in het gen is, zodat sommige mensen donkerder zijn dan anderen. Of er kan een nieuwe mutatie zijn ontstaan die resulteerde in een donkere huid. Wat de reden ook is, mensen met een donkere huidskleur zullen het beter doen dan mensen met een lichte huidskleur in Afrika. Na verloop van tijd zal de donkere versie van het gen toenemen ten koste van de lichte. Deze mensen met een donkere huidskleur verhuizen naar het noorden van Europa, waar het koud en donker is. Iedereen met een lichte huid zou het daar beter doen (misschien om voldoende vitamine D te krijgen). Hier werd de lichte huid waarschijnlijk veroorzaakt door een mutatie in één enkel gen. Er zijn twee versies van dit gen. De ene is de versie die Kaukasische blanken doet verbleken, de andere is de versie die wij allemaal hebben. Dus, deze mensen met een lichte huidskleur zullen het beter doen in deze omgeving. Wat betekent dat het lichtgekleurde gen de meer voorkomende versie zal worden in Noord-Europa. Een andere manier waarop een versie van een gen meer algemeen kan worden is door puur toeval. Stel je voor dat een paar mensen ergens een kolonie stichten. Het blijkt dat één of twee van deze mensen een dominante versie van een gen hebben en dat deze versie niet veel voorkomt. Het percentage mensen met deze eigenschap is hoger in deze populatie dan in de algemene bevolking. Om de een of andere reden doet deze populatie het heel goed, terwijl de rest van de bevolking het niet doet (b.v. een pandemie treft de wereld, maar deze geïsoleerde kolonie wordt beschermd). Als deze groep de planeet opnieuw bevolkt, komt het allel veel vaker voor. Het eerste deel hiervan, de geïsoleerde populatie met een verschillend aandeel aan eigenschappen, wordt het “founder effect” genoemd en het komt zeer vaak voor. Dus, dominant betekent niet gewoon, want dominant betekent niet vaak. Bloedgroep O is dominant in het grootste deel van de wereld, ook al is het recessief ten opzichte van bloedgroep A of B. Hetzelfde geldt voor lichte ogen in Scandinavië. Een genversie kan de recessieve versie overheersen, maar kan ook zeldzaam zijn, zoals bij de ziekte van Huntington. Genenvarianten worden alleen gangbaar door hun selectief voordeel of door toeval, maar niet door dominant te zijn. Vertaald door Cecilia Sedano