Velociraptor to kopalny rodzaj teropodów dromeozaurydów składający się z dwóch ważnych gatunków. Charakteryzowały się one stosunkowo niewielkimi rozmiarami i zdolnością do biegania z dużą prędkością na długich tylnych nogach. V. mongoliensis przemierzał jałowe obszary Mongolii w okresie kredy w poszukiwaniu każdej ofiary, którą mógł złapać. Kiedy myślimy o raptorze, natychmiast przychodzi nam na myśl film Park Jurajski, w rzeczywistości velociraptor w tej sadze jest gatunkiem Deinonychus, jako że ten rodzaj był kiedyś znany jako “North American Raptor”.

Features

Przed odkryciem Raptora w 1922 roku, naukowcy wierzyli, że dinozaury były powolne, głupie stworzenia, ale Raptor został stworzony do biegania i jest dwunożnym mięsożercą, co oznacza, że chodził na dwóch nogach.

Czaszka i mózg

Było to bardzo inteligentne zwierzę, o inteligencji zbliżonej do ptaków.

Wydłużony pysk Raptora zawierał 26 do 28 bardzo ostrych zębów w obu szczękach. Jednak swoją ofiarę zabijał ogromnym sierpowatym pazurem na stopie, który mierzył 9 cm długości.

Jego ramiona, zakończone trzema palcami z bardzo ostrymi pazurami, służyły do chwytania zdobyczy. Raptor miał doskonały zmysł wzroku dzięki skierowanym do przodu oczom. Badania jego czaszki i jamy ocznej pokazują, że miałby świetne widzenie nocne, co czyni go dobrym myśliwym w nocy.

Nogi

Duży pazur na stopie był chowany w podobny sposób jak u kotowatych, i musiał się cofać, bo inaczej pazur zużyłby się w kontakcie z ziemią. Raptor mógł biec z prędkością 40 km/h dzięki silnym nogom i równoważyć ciężar ciała swoim ogromnym ogonem. Ponieważ Raptor miał długie tylne nogi, uważa się, że zwierzę to biegało długimi krokami, jak olimpijczycy.

Pazury

Raptor miał duży pazur na drugim palcu u nogi. Ten duży pazur mierzył 7 cm, a z osłoną sięgał 10 cm. Podczas biegu nosił ten pazur uniesiony, aby go nie uszkodzić. Używał on tego pazura aby, inaczej niż w Jurassic Park, wbić go w szyję ofiary w nadziei przebicia jej tchawicy. Gdy pazur był na swoim miejscu, bardzo trudno byłoby uciec ofierze.

Pióra

Raptor miał dużą część ciała pokrytą piórami, zwłaszcza na ramionach i szyi, co zapobiegało utracie ciepła w nocy. Miał także dużą liczbę piór na końcu ogona, które prawdopodobnie były jaskrawo ubarwione i służyły do utrzymywania równowagi podczas biegu.

Zachowanie

Jak wszystkie dinozaury składał jaja, które w jego przypadku były wydłużone i ułożone w kształt koła. Uważa się, że samice wylęgały jaja, aby utrzymać ciepło młodych. Rdadas wylęgane przez samice, ponieważ miały zachowania społeczne podobne do lwów i podobnie jak one atakowały w grupach większość dostępnych zdobyczy, w tym duże hadrozaury, takie jak Tsintaosaurus czy Mandschurosaurus. Wielu naukowców i paleontologów uważa go za jednego z najinteligentniejszych dinozaurów.

Zachowania zbieracko-łowieckie

W 2010 roku Hong i in. opublikował pracę na temat ich odkrycia w 2008 roku izolowanych zębów, które uznali za Raptor, wraz ze śladami ugryzień na kościach domniemanego Protoceratops w formacji Bayan Mandahu (Mongolia Wewnętrzna, Chiny). Autorzy doszli do wniosku, że znalezisko reprezentowało “ostatni etap konsumpcji padliny przez Raptora”, ponieważ drapieżnik ten zjadł już inne części świeżo martwego Protoceratopsa, zanim wgryzł się w okolice szczęki. Obserwacja ta została uznana za kolejny dowód na potwierdzenie tezy opartej na skamielinie “walczącego dinozaura”, że Protoceratops był częścią diety Raptora. W 2012 roku Hone i in. opublikowali pracę opisującą okaz Raptora z długą kością azdarchidalną pterozaura w gardle. Znalezisko to zostało zinterpretowane jako dowód na zachowania padlinożerne.

Metabolizm

Fakt, że Raptor był pokryty piórami sugeruje, że był homeotermiczny (ciepłokrwisty) jako pokrywa izolacyjna ma sens tylko u zwierząt, które muszą utrzymywać ciepło ciała i byłaby przeszkodą dla zwierzęcia, które musiało ogrzać się w słońcu. Można to zaobserwować u współczesnych zwierząt z pierzastymi lub futrzanymi “płaszczami”, jak mógł mieć Raptor, które są tylko ciepłokrwiste. Oznacza to również, że potrzebowałby on znacznych ilości mięsa, aby utrzymać swój metabolizm. Jednak zakres wzrostu kości u dromeozaurydów i niektórych prymitywnych ptaków sugeruje bardziej umiarkowany metabolizm, w porównaniu z większością współczesnych ciepłokrwistych ssaków i ptaków. Kiwi są podobne do dromeozaurydów pod względem anatomii, okrywy piór, budowy kości, a nawet wąskiego kształtu zatok (co zwykle jest dobrym wskaźnikiem metabolizmu). Kiwi to bardzo aktywne, wyspecjalizowane, bezlotne ptaki o stabilnej temperaturze ciała i dość niskiej spoczynkowej przemianie materii, stanowiące dobry przykład prymitywnego metabolizmu ptaków i dromeozaurydów.

Historia

W 1922 roku ekspedycja American Museum of Natural History na pustyni Gobi w Mongolii odkopała najwcześniejszą znaną skamielinę Raptora. Złamana i zmiażdżona, ale kompletna czaszka, wraz z jednym z dwóch zakrzywionych pazurów łap. Dwa lata później prezes muzeum Henry Fairfield Osborn wspomniał o tym zwierzęciu w artykule, pod nazwą Ovoraptor djadochtari (nie mylić z innym podobnie nazwanym rodzajem: Oviraptor). Ale ponieważ nazwa Oviraptor nie została opublikowana w czasopiśmie naukowym ani nie towarzyszył jej formalny opis, pozostała nomen nudum (“nagie imię”), a nazwa Raptor zachowała pierwszeństwo. Jeszcze w tym samym roku Osborn uznał czaszkę i pazur (który, jak przypuszczał, pochodził z ręki) za typowy okaz nowego rodzaju Velociraptor. Jego nazwa pochodzi od łacińskich słów velox, velocis (od tej ostatniej formy – rodzajnika – pochodzi nazwa zwierzęcia) (czyli “zwinny” lub “szybki”) oraz raptor (czyli “złodziej”) i nawiązuje do jego mięsożernej diety i pobieżnego charakteru. Ta ostatnia cecha była sprzeczna z powszechnie panującym wówczas poglądem o powolnych i nieinteligentnych dinozaurach. Osborn nazwał gatunek V. mongoliensis po kraju pochodzenia.

Podczas gdy amerykańscy naukowcy byli trzymani z dala od Mongolii podczas zimnej wojny, ekspedycje radzieckich i polskich naukowców, we współpracy z mongolskimi kolegami, odkopały wiele okazów Velociraptora.

W latach 1988-1990 chińsko-kanadyjski zespół odkrył szczątki Velociraptora w północnych Chinach. Mongolsko-amerykańscy ekspedycjoniści z Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej i Mongolskiej Akademii Nauk odkopali również kilka dobrze zachowanych szkieletów w latach 1990-1995. Jeden z takich okazów, IGM 100/980, został nazwany przez zespół Norella Ichabodcraniosaurus, ponieważ był to bardzo kompletny okaz znaleziony bez czaszki (aluzja do postaci Ichaboda Crane’a z powieści Washingtona Irvinga). Okaz ten może należeć do Velociraptor mongoliensis, ale Norell i Makovicky stwierdzili, że nie jest on wystarczająco kompletny, by stwierdzić to z całą pewnością, i czeka na formalny opis.

Kość szczękowa i łzowa (kość nosząca większość zębów górnej szczęki i kość tworząca przedni brzeg oczodołu) odzyskane w 1999 roku przez ekspedycje chińsko-belgijską zostały uznane za należące do Velociraptor, ale nie do gatunku V. mongoliensis. Pascal Godefroit et al. nazwali te kości V. osmolskae (od nazwiska polskiego paleontologa Halszki Osmólskiej) w 2008 roku.

Dzięki swojemu znaczącemu występowaniu w powieści Michaela Crichtona Jurassic Park, Velociraptor (potocznie nazywany raptorem) jest jednym z najbardziej znanych szerokiej publiczności rodzajów dinozaurów. Jest on również dobrze znany paleontologom – odnaleziono kilkanaście skamieniałych szkieletów, co stanowi największą jak dotąd liczbę odkrytych szkieletów dromeozaurydów. Szczególnie znany jest okaz przedstawiający Velociraptora walczącego z Protoceratopsem, który odpowiada okazowi (GIN 100/25) odkrytemu przez zespół polsko-mongolski w 1971 roku. Okaz ten uważany jest za skarb narodowy Mongolii, choć w 2000 roku został wypożyczony na wystawę czasową do Amerykańskiego Muzeum Historii w Nowym Jorku.

Kultura popularna

To jeden z najsłynniejszych dinozaurów, jakie kiedykolwiek spotkasz, jest znany głównie dlatego, że pojawił się w bardzo ważnej roli w powieści Park Jurajski, autorstwa Michaela Crichtona, a później w filmie o tej samej nazwie, choć trzeba dodać, że nie był on do końca dobrze sportretowany i w późniejszych filmach niektóre błędy w jego przedstawieniu zostały wyjaśnione, gdyż wywołał duże kontrowersje.

Można go również znaleźć w bardzo ładnym In Search of the Enchanted Valley oraz w serii Transformers Beast Wars. Ze względu na swoją drapieżną reputację jest jednym z głównych, złych dinozaurów w grze wideo Dino Crisis, a znacznie więcej można się o nim dowiedzieć w filmie dokumentalnym Planeta dinozaurów. Jest tak sławny i przerażający, że nawet w Kanadzie istnieje drużyna o nazwie Toronto Raptors.

Galeria

Wieloryb od dawna był przedstawiany jako łuskowate stworzenie. To wszystko się zmienia, gdy dowody kopalne pokazują, jak powszechne były pióra wśród dinozaurów. Żerujący welociraptor, ilustracja autorstwa Johna Conwaya.

Dodaj zdjęcie do tej galerii .