Starożytne manuskrypty, napisane w niektórych starych i zapomnianych językach, mogą zaoferować naprawdę wnikliwe spojrzenie w odległą przeszłość. Wiele takich tomów zostało napisanych setki, jeśli nie tysiące lat temu, a ich gramatyka może nadal stanowić poważną przeszkodę dla dzisiejszych uczonych w ich całkowitym zrozumieniu. Podczas gdy niektóre z nich nadal pozostają całkowitą tajemnicą, inne oferują tylko tyle, by uczynić je jeszcze bardziej intrygującymi. W każdym razie, książki i skrypty napisane dawno temu były rzadkie, jeśli nie unikalne, nawet w ich czasach, a co dopiero dzisiaj. Oto dziesięć takich enigmatycznych i jedynych w swoim rodzaju manuskryptów, które przetrwały do XXI wieku.
Ewangelia Judasza
W 325 roku n.e. odbył się Pierwszy Sobór Nicejski, zwołany przez cesarza rzymskiego Konstantyna I. Choć w rzeczywistości nie był to pierwszy taki sobór, to właśnie tutaj umieszczono większość rozbieżności w wierze chrześcijańskiej, próbując osiągnąć konsensus w sprawie różnych interpretacji wiary. W rezultacie mniej więcej powszechnie wiadomo było, że Judasz Iskariota, jeden z dwunastu apostołów Jezusa, zdradził go władzom rzymskim w zamian za 30 srebrników. Jednak w latach 70-tych XX wieku w pobliżu Beni Mazar w Egipcie odnaleziono oprawiony w skórę dokument papirusowy. Dokument ten, napisany w języku koptyjskim, został później datowany na około 280 rok n.e. To, co ujawnił tekst, pozornie wywróciło do góry nogami całą serię wydarzeń mających miejsce w Nowym Testamencie. Dokument ten, choć nie został napisany przez samego Judasza, ale raczej przez gnostyckich chrześcijan, został nazwany Ewangelią Judasza.
Jak się okazuje, Judasz nie był zdrajcą, za jakiego uważała go Biblia, ale raczej najbardziej zaufanym apostołem Jezusa. Tekst ukazuje, jak Jezus powiedział Judaszowi, że ma go wydać władzom, aby jego dusza mogła dotrzeć do Boga. Nagrodą dla Judasza nie było srebro, ale jego wstąpienie do nieba i wywyższenie ponad innych uczniów. Jednak nie wszyscy uczeni zgadzają się z taką interpretacją. Historyk April D. DeComick uważa, że koptyjskie słowo “daimon” oznacza demona, a nie ducha, jak wcześniej zakładano. Jeśli tak jest, co jest najbardziej prawdopodobne, to Judasz był uważany za konkretnego demona zwanego Trzynastym, lub królem demonów, i że Jezus nie został zabity w imię Boga, ale raczej dla samych demonów.
Dzięki religijnemu znaczeniu Ewangelii, jej autentyczność została poddana w wątpliwość. Podczas gdy sam papirus datowany był na III wiek n.e., więcej pytań budził użyty atrament. Istniały pewne nieścisłości dotyczące atramentu używanego w tym okresie lat dwutysięcznych, ale późniejsze badania ujawniły fakt, że jest on rzeczywiście legalny.
Kodeks Groliera
Nazwany po miejscu jego pierwszego publicznego pojawienia się (Klub Groliera w Nowym Jorku), Kodeks Groliera jest 800-letnim manuskryptem należącym do Majów z prekolumbijskiego półwyspu Jukatan. Odkryty przez szabrowników w jaskini w Meksyku w latach 60. ubiegłego wieku, kodeks ukryty był obok mozaikowej maski Majów i kilku innych skarbów. Bogaty meksykański kolekcjoner, Josué Sáenz, na prośbę szabrowników udał się w nieujawnione miejsce i w 1966 roku dokonał wymiany. W 1971 roku Sáenz wystawił ją w Grolier Club, po czym podarował ją rządowi meksykańskiemu. Ze względu na dość podejrzane sposoby odkrycia i zdobycia manuskryptu, był on poddany ścisłej kontroli i początkowo uważano go za falsyfikat. Inne czynniki dotyczące dokumentu zdawały się wskazywać na ten sam kierunek. Jednak profesor z Yale, Michael Coe, wraz z innymi badaczami z Brown University, poddał 10-stronicowy manuskrypt serii różnych testów, ostatecznie udowadniając, że jest on autentyczny.
Radiowęglowe datowanie umiejscowiło dokument gdzieś około 1250 roku n.e., podczas późnego okresu Majów, mniej więcej w tym samym czasie, kiedy budowano miasto Chichen Itza. Data odnosi się do samego papirusu, a nie do tego, kiedy dokument został faktycznie napisany. Nie odkryto żadnych dowodów na istnienie nowoczesnych pigmentów, w tym takich, które byłyby w stanie wytworzyć słynny “błękit Majów”. Kodeks, jak się okazuje, to 104-letni kalendarz przewidujący ruchy Wenus. Obok symboliki Majów, jest wiele stylów inspirowanych Toltekami, nie tak rzadkich w tamtych czasach. Toltekowie byli uważani przez cywilizację aztecką za przodków i wiele ich elementów pojawia się również w sztuce Majów. Jej strony są ozdobione “bogami pracy, bóstwami, które muszą być przywoływane dla najprostszych potrzeb życiowych: słońce, śmierć, K’awiil – władczy patron i personifikacja pioruna – nawet jeśli spełniają wymagania ‘gwiazdy’, którą nazywamy Wenus”, powiedział Stephen Houston, naukowiec społeczny z Brown University.
The Egyptian Handbook of Ritual Power
https://www.youtube.com/watch?v=FWs5oMJyvMI
Sometime during the late 1970s or very early ’80s, an antiques dealer came across a 20-page-long ancient manuscript, which he then sold to the Macquarie University in Australia in 1981. Nikt nie wie, gdzie dokładnie znaleziono ten dokument, ani kiedy, ale uczeni, którzy go później badali, twierdzą, że został on napisany około roku 700 n.e. przez kogoś w przedislamskim Górnym Egipcie. Przez dziesięciolecia naukowcy bezskutecznie próbowali go odszyfrować, ale do niedawna nikomu się to nie udało. Napisany w języku koptyjskim, kodeks “zaczyna się od długiej serii inwokacji, których kulminacją są rysunki i słowa mocy”, powiedzieli Malcolm Choat i Iain Gardner, profesorowie z Macquarie University i University of Sydney.
Egipt był zamieszkany głównie przez chrześcijan w tym czasie, a zatem istnieje wiele inwokacji odnoszących się do Jezusa. Jednak większość zaklęć i wezwań w księdze wydaje się wskazywać na Sethian. Jedna z inwokacji wzywa “Seta, Seta, żyjącego Chrystusa”. Setyci byli grupą chrześcijan, która kwitła w Egipcie podczas wczesnych wieków chrystianizmu, ale w VII wieku zostali uznani za heretyków i powoli znikali. Set, trzeci syn Adama i Ewy, cieszył się u nich dużym szacunkiem. Manuskrypt wspomina również o “Baktiotha”, nieznanej, lecz boskiej postaci, władcy sfery materialnej i o ambiwalentnej lojalności.
Kto właściwie jej używał, pozostaje kwestią sporną wśród uczonych, ale niekoniecznie musiał to być mnich czy kapłan. I nawet jeśli tekst został napisany z myślą o męskim użytkowniku, nie wyklucza to również użytkownika płci żeńskiej. Niezależnie od wszystkiego, kodeks zawierał “pomocne rady” w postaci zaklęć lub zaklęć w leczeniu różnych klątw, opętań lub dolegliwości, a także w przynoszeniu sukcesów w miłości i biznesie. Jest tam nawet zaklęcie, jak podporządkować sobie kogoś, wypowiadając magiczne zaklęcie nad dwoma gwoździami, a następnie “wbić je w jego próg, jeden po prawej stronie (i) jeden po lewej.”
Liber Linteus
Po podboju Egiptu przez Napoleona na przełomie XVIII i XIX wieku, w Europie nastąpił gwałtowny wzrost zainteresowania tym krajem w ramach zjawiska znanego jako egiptomania. W rezultacie, w następnych dekadach nastąpił napływ egipskich artefaktów na cały kontynent. W 1848 roku pewien chorwacki urzędnik podlegający węgierskiej kancelarii królewskiej postanowił zrezygnować ze stanowiska i udać się do Egiptu. Kupił tam sarkofag zawierający mumię kobiety. Po powrocie do Wiednia wystawiał go w swoim domu przez 11 lat, aż do śmierci. Odziedziczył ją jego brat, ksiądz, który w 1867 r. przekazał ją do Muzeum Archeologicznego w Zagrzebiu. I chociaż mumia była wystawiona na widok publiczny od chwili przybycia do Europy, a opakowania były wystawione oddzielnie w szklanej gablocie, dopiero tutaj, w muzeum, niemiecki egiptolog Heinrich Brugsch zdał sobie sprawę, że faktycznie jest na niej pismo.
Uważając, że są to egipskie hieroglify, Brugsch nie prowadził dalszych badań. Dekadę później, podczas rozmowy z przyjacielem i odkrywcą, Richardem Burtonem, zdał sobie sprawę, że pismo było nieznanego pochodzenia i nie było egipskie. Czternaście lat później, w 1891 roku, podczas pobytu w Wiedniu, pisma na opakowaniach zostały zidentyfikowane jako etruskie. Etruskowie byli prekursorami Rzymian na Półwyspie Apenińskim. Tekst był wówczas znany jako Liber Linteus (łac. “Lniana Księga”).
Nawet do dziś Etruskowie nie są w pełni rozumiani, ponieważ istnieje bardzo niewiele fragmentów tego starożytnego języka. Jednak na podstawie tego, co już istniało, Jacob Krall – ekspert od języka koptyjskiego – był w stanie wywnioskować, że Liber Linteus był rodzajem kalendarza religijnego. Pytanie brzmiało więc, co etruski tekst robił w Egipcie? Krall był również w stanie wywnioskować z kawałka papirusowego zwoju wewnątrz sarkofagu, że mumia miała na imię Nesi-hensu, żona tebańskiego “boskiego krawca” o imieniu Paher-hensu, Egipcjanina. Najlepszym wyjaśnieniem jest to, że tekst został przetransportowany z Włoch do Egiptu w III wieku p.n.e. i był jedynym dostępnym płótnem, kiedy kobieta została zabalsamowana. W rezultacie Liber Linteus jest “wypadkiem” historii, ale jednym z najważniejszych tekstów, jeśli chodzi o język etruski.
The Sultan’s Book of Delights
Jeden interesujący i całkowicie unikalny manuskrypt przychodzi do nas z Indii. Ni’matnama Manuscript of the Sultans of Mandu, jak jest również znany, pochodzi z około 1500 roku naszej ery. W przeciwieństwie do innych średniowiecznych manuskryptów indo-muzułmańskich, które często poruszają tematy takie jak polityka, wojna, historia społeczna czy organizacja polityczna, Księga Rozkoszy Sułtana skupia się na sztukach domowych i osobistych upodobaniach ekscentrycznego Sułtana Ghiyath Shahi z Sułtanatu Malwa w Środkowych Indiach. Jest to jedna z najwcześniejszych książek napisanych w Urdu, z jego pierwsze miniaturowe ilustracje zostały wykonane pod wpływem perskim z późniejszych stają się bardziej Indianised.
Ghiyath Shahi wstąpił na tron w 1469 roku, ale raz jego syn, Nasir Shah, stał się pełnoletni w 1500 AD, postanowił ustąpić i skupić swoją uwagę na przyjemności życia. Następnie wypełnił swój pałac muzykami, malarzami, kucharzami i tysiącami kobiet. Wiele z tych kobiet uczyło się sztuk pięknych, między innymi zapasów i gotowania. Pięćset abisyńskich niewolnic, odzianych w zbroje i wyćwiczonych w walce, stało się jego stałymi ochroniarzami. W tym czasie stolica Mandu stała się znana jako Shadiyabad, czyli Miasto Radości.
W tym okresie powstał również manuskrypt, który składa się z kilkuset przepisów na potrawy, perfumy, sole i pasty, lekarstwa i wszelkiego rodzaju afrodyzjaki. Jakie kombinacje ze sobą współgrają, a jakich należy unikać. Dołączono do nich 50 ilustracji przedstawiających ich przygotowanie. Obrazy przedstawiają również samego Ghiyath Shahi, którego łatwo rozpoznać po jego wąsach, nadzorującego lub cieszącego się różnymi czynnościami, takimi jak polowanie, łowienie ryb czy jedzenie. Dzieła te zostały zebrane razem w manuskrypt przez jego syna, Nasira Shaha.
Gospel of the Lots of Mary
Jest to 1500-letnia książka, będąca w posiadaniu Uniwersytetu Harvarda od 1984 roku, który otrzymał ją od Beatrice Kelekian, wdowy po Charlesie Dikranie Kelekianie. Charles był handlarzem koptyjskich antyków, uważanym za “dziekana antyków” wśród nowojorskich handlarzy dzieł sztuki. Skąd wziął tę książkę do dziś pozostaje tajemnicą. Interesującym faktem dotyczącym tej książki jest jej niewielki rozmiar, zaledwie 3 cale wysokości i 2,7 cala szerokości. Rozmiar ten ułatwiał jej transport i ukrycie w razie potrzeby. Napisana w języku koptyjskim, księga była do niedawna nie do rozszyfrowania. A teraz, gdy została przetłumaczona, tekst był zaskoczeniem dla wielu uczonych.
W otwarciu czytamy: “Ewangelia o partiach Maryi, matki Pana Jezusa Chrystusa, tej, której Gabriel Archanioł przyniósł dobrą nowinę. Kto pójdzie naprzód z całego serca, otrzyma to, czego szuka. Tylko nie bądźcie dwulicowi”. Mimo że manuskrypt ten nazywa siebie “ewangelią”, nie jest nią w sensie, w jakim zwykle znamy znaczenie tego słowa. Zazwyczaj ewangelia jest opowiadaniem o życiu i śmierci Jezusa, ale ta księga prawie w ogóle o nim nie wspomina. To dlatego, że słowo “ewangelia” dosłownie tłumaczy się na “dobrą nowinę.”
W rzeczywistości, ta mała książeczka jest zbiorem 37 wyroczni, napisanych niejasno, które prawdopodobnie były używane jako forma wróżenia. Użytkownik zadawał sobie pytanie na temat przyszłości, a następnie otwierał książkę losowo w poszukiwaniu odpowiedzi. Na przykład w wyroczni 24 czytamy: “Przestań być dwoistego zdania, o człowieku, czy ta rzecz się wydarzy, czy nie. Tak, to się stanie! Bądź odważny i nie bądź dwójmyślący. Ponieważ pozostanie to z tobą przez długi czas i otrzymasz radość i szczęście.” Biorąc pod uwagę jej cel, jej mały rozmiar zaczyna mieć sens, zwłaszcza gdy wielu przywódców kościelnych w tym czasie było przeciwnych wróżbiarstwu i wprowadziło surowe zasady zakazujące tej praktyki. Niezależnie od tego, książeczka była intensywnie używana z odciskami kciuków wciąż wyraźnie widocznymi na jej marginesach.
Rękopis z Sybinu
W 1961 roku profesor nauki i technologii na Uniwersytecie w Bukareszcie natknął się na stary rękopis w narodowym archiwum w Sybinie, w Rumunii. 450-stronicowy dokument datowany był na czas przed 1570 rokiem i opisywał różne tematy z dziedziny artylerii i balistyki z XVI wieku. Doru Todericiu, wspomniany wcześniej profesor, zaczął badać go dogłębnie, skupiając się na jego zawartości naukowej i technologicznej. Po bliższym przyjrzeniu się zorientował się, że w trzeciej części rękopisu człowiek o nazwisku Conrad Haas opisuje niezwykle szczegółowo podstawy i działanie “latającego oszczepu”, nowoczesnej rakiety wielostopniowej. On opisuje i przedstawia rakiety z dwóch i trzech etapach, jak również jak zbudować rakietę, płetwy stabilizujące, i wykorzystanie ciekłego paliwa.
Niewiele wiadomo o tym Conrad Haas. Urodził się w Dornbach (obecnie część Hernals, Wiedeń). Pełnił funkcję mistrza arsenału w Cesarskiej Armii Austriackiej, a w 1551 r. przybył do Księstwa Siedmiogrodu, by zostać inżynierem broni w Sybinie (wówczas Hermannstadt). Tutaj napisał ten rękopis. Todericiu twierdzi, że Haas budował i testował również rakiety przy użyciu paliw stałych. Dokument ten znajduje się obecnie w Muzeum w Sybinie w Rumunii i jest pierwszym udokumentowanym dowodem istnienia rakiet na świecie. Ten styl rakiet wielostopniowych był później używany przez astronautów w programach Mercury, Gemini i Apollo. W ostatnim akapicie na temat wojskowego wykorzystania rakiet, Haas napisał: “Ale moja rada jest dla więcej pokoju i nie wojny, pozostawiając karabiny spokojnie w magazynie, więc kula nie jest wystrzelony, proch nie jest spalony lub mokre, więc książę zachowuje swoje pieniądze, arsenał pan jego życie; to jest rada Conrad Haas daje.”
Długi na osiem stóp skórzany manuskrypt
Przez około 70 lat jeden z najbardziej unikalnych i bez wątpienia największy manuskrypt zniknął z Muzeum Egipskiego w Kairze. W 2015 roku odkryli go na nowo, ciasno w starej, zakurzonej szufladzie gdzieś na zapleczu muzeum. Podobnie jak w przypadku innych pozycji na tej liście, dokładne miejsce jego odkrycia nie jest znane. Został kupiony od lokalnego handlarza antyków przez Francuski Instytut Archeologii Orientalnej w Kairze tuż po I wojnie światowej, a po raz pierwszy został rozwinięty tuż przed II wojną światową. Ono datować z powrotem do gdzieś 2000 do 2300 2000, od the Późne Królestwo the wczesny Środek Królestwo. Stoi na 8,2 stóp długości i jest ozdobiony pismem i pięknie kolorowe rysunki wyjątkowej jakości.
Wykonany ze skóry, to prawdziwy cud, że ogromny manuskrypt był w stanie wytrzymać rygory czasu przez ponad 4000 lat. Skóra była uważana za bardzo cenny materiał piśmienniczy i tylko święte teksty lub wielkie wydarzenia historyczne były na niej zapisywane. Papirus był bardziej powszechny i lepiej znosił próbę czasu, zwłaszcza w palącym upale egipskiej pustyni. W każdym razie, ten szczególny manuskrypt jest zapisany po obu stronach i zawiera przedstawienia istot boskich i nadprzyrodzonych, poprzedzając słynną Księgę Umarłych. Tekst składa się z zaklęć religijnych, sformułowanych w pierwszej osobie liczby pojedynczej. Najprawdopodobniej były one recytowane przez kapłana i choć zwój był przenośny, najprawdopodobniej przechowywano go w świątyni.
Kodeks Waszyngtona
Znajdujący się w Smithsonian Freer Gallery of Art, Codex Washingtonianus składa się z czterech ewangelii tzw. porządku zachodniego (Mateusza, Jana, Łukasza i Marka) i jest trzecią najstarszą Biblią na świecie. Pochodzi z około IV lub V wieku naszej ery, czyli z czasów, gdy chrześcijaństwo zaczęło przekształcać się z podziemnego kultu w znormalizowaną religię. Kodeks został najprawdopodobniej skopiowany z kilku innych manuskryptów znalezionych w tamtym czasie. Jego okładki są wykonane z drewna, a strony z pergaminu (przetworzona skóra zwierzęca). Jego strony są bardzo wrażliwe na światło i wilgoć, dlatego kodeks jest rzadko wystawiany na pokaz.
To, co czyni go tak wyjątkowym, oprócz tego, że ma 1500 lat, to fakt, że zawiera dodatkowy fragment Ewangelii Marka, nie znajdujący się w żadnym innym tekście biblijnym. Czytamy w nim: “A Chrystus im odpowiedział: ‘Wypełnił się termin lat władzy szatana, lecz inne straszne rzeczy się zbliżają'”. To, co ta jedna linijka zdaje się sugerować, to fakt, że to szatan, a nie Bóg, jest tym, który rządzi. Kiedy po raz pierwszy przetłumaczono i upubliczniono to w 1912 roku, wywołało to wiele kontrowersji i niepokoju na całym świecie. Dzisiaj perspektywa ludzi nieco się zmieniła, ale w tamtych czasach ten fragment wstrząsnął wieloma ludźmi. Ponieważ ten fragment, znany jako “Wolniejszy Logion”, nie pojawia się nigdzie indziej na świecie, prawdopodobnie było to ustne powiedzenie, które trafiło do Ewangelii, według Michaela Holmesa, biblistyka z Bethel University w St. Paul, Minnesota.
The Copper Scroll
W latach 1946-1956, około 981 różnych tekstów i zwojów zostało odkrytych w jedenastu jaskiniach we wschodniej części Pustyni Judzkiej, co jest teraz współczesnym Zachodnim Brzegiem. Zbiór ten jest znany jako Zwoje znad Morza Martwego. W przeciwieństwie do innych zwojów znalezionych w tych jaskiniach przez lokalnych pasterzy, Zwój Miedziany został znaleziony przez archeologów w 1952 roku na końcu jednej z tych jaskiń. Był on również jedynym wykonanym z miedzi, podczas gdy pozostałe są albo z pergaminu albo z papirusu. Wykonany z dwóch zwiniętych arkuszy miedzianego sznurka, był niemożliwy do rozwinięcia przez naukowców w jakikolwiek zwykły sposób. Więc, zamiast tego zdecydowali się pociąć go na 23 cienkie paski, a następnie umieścić je z powrotem razem.
Tekst, chociaż w języku hebrajskim, jak inne, używa innego dialektu. I podczas gdy wszystkie inne mają charakter religijny, jak kopie Pisma Świętego, niekanonizowane teksty hebrajskie i manuskrypty sekciarskie, Zwój Miedziorytniczy jest “mapą skarbów”. W nim bowiem znajdują się faktyczne wskazówki do najróżniejszych ukrytych skarbów złota, srebra, monet i naczyń. Dla przykładu, kolumna druga, wersety 1-3 mówią: “W studni solnej która jest pod schodami: czterdzieści jeden talentów srebra. W grocie komory starego pracza, na trzecim tarasie: sześćdziesiąt pięć sztabek złota.” Sumując je wszystkie, badacze oszacowali w 1960 roku ich wartość na 1 000 000 dolarów. W dzisiejszych pieniądzach byłoby to nieco ponad 8 milionów dolarów.
Do tej pory jednak nikt nie był w stanie odzyskać żadnego z tych skarbów; a przynajmniej twierdzą, że nie. Nikt nie wie, kto to napisał, lub do kogo należał skarb. Niektórzy twierdzą, że skarb ten nigdy tak naprawdę nie istniał i że Miedziane Zwoje są dziełem fikcji. Inni uważają, że odnosi się on do Świątyni Jerozolimskiej, tuż przed jej zburzeniem przez Rzymian w 70 r. n.e., a zwój powstał, aby zabezpieczyć jej bogactwa. Jeszcze inni idą jeszcze dalej, uważając, że skarb należy do żydowskiej sekty znanej jako Esseńczycy. Jednak wszystkie te spekulacje są jedynie przypuszczeniami, a to, czy skarb istnieje, czy nie, nie zostało jeszcze ustalone. Ale jeśli istniał, zawsze istnieje możliwość, że został znaleziony już w czasach starożytnych i nikt o tym nie poinformował.
Inne artykuły, które mogą Ci się spodobać
