Amyloidoza ATTR jest formą amyloidozy układowej spowodowanej przez złogi amyloidu składające się z białka zwanego transtyretyną (TTR). Amyloidoza ATTR może być dziedziczna lub nabyta (niedziedziczna).

TTR jest zawsze obecny we krwi, gdzie transportuje hormon tarczycy i witaminę A (retinol), stąd nazwa: “transtyretyna”. Cała TTR we krwi jest produkowana przez wątrobę. TTR w mózgu i oku jest wytwarzana oddzielnie przez strukturę zwaną splotem naczyniówkowym, która znajduje się w mózgu i wytwarza płyn mózgowo-rdzeniowy, który otacza mózg i rdzeń kręgowy.

Typy amyloidozy ATTR

Amyloidoza ATTR jest spowodowana mutacją w genie dla TTR, dziedziczoną od jednego z rodziców. W związku z tym choroba występuje rodzinnie, chociaż czas wystąpienia, rozwój i nasilenie choroby mogą być bardzo różne.

W nabytej (niedziedzicznej) amyloidozie ATTR amyloid jest tworzony przez normalne, tzw. dzikie białko. Choroba ta nie jest dziedziczna. Znana jest jako amyloidoza ATTR typu dzikiego (ATTRwt) (dawniej nazywana starczą amyloidozą układową (SSA)).

Prezentacja kliniczna i skutki amyloidozy ATTR różnią się znacznie w zależności od tego, które narządy są najbardziej dotknięte chorobą.

Herytroidalna amyloidoza ATTR

Osoby z mutacjami w genie TTR wytwarzają nieprawidłowy, amyloidogenny, “wariant” TTR przez całe życie. Złogi amyloidu zaczynają się tworzyć, a następnie narastają, aż do momentu, gdy stają się przyczyną choroby klinicznej, obejmującej głównie nerwy i/lub serce, a czasami nerki, oczy i tkanki maziowe (ścięgna i więzadła). Objawy mogą pojawić się w dowolnym momencie, począwszy od wczesnego okresu życia dorosłego. Schorzenie to występuje rodzinnie.

Domowa amyloidoza ATTR była tradycyjnie określana jako rodzinna polineuropatia amyloidowa (FAP), gdy choroba dotyczyła głównie nerwów lub rodzinna kardiomiopatia amyloidowa (FAC), gdy choroba dotyczyła głównie serca. Obecnie jednak wiadomo, że w praktyce klinicznej objawy choroby nakładają się na siebie nie tylko u pacjentów z różnymi mutacjami, ale także u osób z tą samą mutacją. Większość mutacji TTR może powodować powstawanie złogów amyloidu zarówno w nerwach, jak i w sercu. Dlatego też Międzynarodowe Towarzystwo Amyloidozy zaleciło używanie terminu dziedziczna amyloidoza ATTR do opisania choroby spowodowanej przez złogi amyloidu ATTR u wszystkich pacjentów z mutacjami genu TTR.

Dziedziczna amyloidoza ATTR jest najczęściej rozpoznawaną formą dziedzicznej amyloidozy układowej, niemniej jednak jest to bardzo rzadka choroba. Zaobserwowano ponad 150 amyloidogennych wariantów (mutacji) TTR, a różne mutacje mogą powodować różne manifestacje chorobowe.

Pomimo, że dziedziczna amyloidoza ATTR jest niezwykle rzadka w większości części świata, jest ona powszechna w niektórych bardzo zlokalizowanych częściach Portugalii, Szwecji i Japonii. Może być również powszechna, ale niedostatecznie zdiagnozowana w kilku innych regionach, w tym w Hiszpanii, Francji, Brazylii, Argentynie, na Cyprze, w Bułgarii i Irlandii.

Dziedziczna amyloidoza ATTR jest czasami spotykana u osób mieszkających w Wielkiej Brytanii, których przodkowie pochodzą z tych regionów.

Najczęstszy typ dziedzicznej amyloidozy ATTR, związany z mutacją Val30Met (V30M), uważa się, że dotyka około 10 000 osób na całym świecie. Osoby z tą mutacją często zaczynają doświadczać objawów w wieku 30 lat. Głównymi objawami są neuropatia obwodowa i autonomiczna, a problemy z sercem występują rzadko.

Czasami u osób noszących mutację TTR nigdy nie rozwija się choroba. Na przykład, około 1 na 500 osób w północnej Portugalii jest nosicielem mutacji Val30Met TTR, a u 80% z nich choroba nigdy się nie rozwija. Około 1 na 25 osób w północnej Szwecji jest nosicielem tej samej mutacji, ale tylko u 11% z nich rozwinie się choroba. Przyczyna tego zróżnicowania geograficznego jest niejasna.

Najczęstsze mutacje TTR, które powodują amyloid w Wielkiej Brytanii to mutacja Thr60Ala (T60A), często spotykana u osób z irlandzkim rodowodem, oraz mutacja Val122Ile (V122I), występująca u osób z afrykańskim rodowodem. Osoby z mutacją T60A często zaczynają odczuwać objawy między 45 a 78 rokiem życia, najczęściej po 60 roku życia. Choroba prawie zawsze dotyczy serca, a u około 2/3 pacjentów występuje również neuropatia. Objawy neuropatii autonomicznej, takie jak zaburzenia erekcji (u mężczyzn), biegunka i/lub zaparcia, utrata masy ciała i niskie ciśnienie krwi w pozycji stojącej są bardziej powszechne niż neuropatia obwodowa.

Mutacja V122I została znaleziona u 1 na 25 Afroamerykanów i jest związana z późnym początkiem (powyżej 60 roku życia) dziedzicznej amyloidozy ATTR, głównie wpływającej na serce, często również powodującej zespół cieśni nadgarstka i czasami powodującej neuropatię obwodową. Dziedziczna amyloidoza ATTR związana z V122I została rozpoznana dopiero w ostatnich latach i zwykle dotyka osoby pochodzenia afrykańskiego w wieku powyżej 60 lat. Chociaż uważa się, że choroba jest niedostatecznie zdiagnozowana, ma ona niską penetrację, co oznacza, że u większości osób noszących tę mutację nigdy nie rozwinie się choroba.

Objawy

Objawy dziedzicznej amyloidozy ATTR mogą obejmować:

• Neuropatię obwodową: osłabienie i ból kończyn, utrata czucia
• Neuropatię autonomiczną: zaburzenia czynności jelit, pęcherza moczowego i ciśnienia krwi oraz zaburzenia funkcji seksualnych
• niewydolność serca – objawy wynikają z usztywnienia serca spowodowanego złogami amyloidu (kardiomiopatia restrykcyjna). Mogą one obejmować:
  • duszność, czasami tuż po łagodnym wysiłku
  • palpitacje i nieprawidłowe rytmy serca, najczęściej migotanie lub trzepotanie przedsionków
  • obrzęk nóg (obrzęk)
  • zmniejszenie masy ciała
  • nudności
  • zmęczenie
  • zawroty głowy i zapaść (omdlenie lub zasłabnięcie), które mogą wystąpić po wysiłku lub po jedzeniu
  • zakłócony sen
  • angina (ból w klatce piersiowej)
• choroba spowodowana złogami amyloidu w :
  • oczu
  • nerkach
  • tarczycy
  • nadnerczach
  • naczyniach krwionośnych

Objawy mogą pojawić się już w wieku 20 lat lub dopiero w wieku 80 lat. Często istnieje niewielka korelacja pomiędzy podstawową mutacją a klinicznymi cechami choroby. W obrębie rodzin wzór jest zwykle dość spójny dla:

• wieku wystąpienia
• szybkości postępu choroby
• zaangażowania różnych układów ciała

W niektórych rodzinach wszyscy dotknięci członkowie mają tylko neuropatię, podczas gdy w innych rodzinach wszyscy dotknięci członkowie mają zarówno neuropatię, jak i chorobę serca. W kilku przypadkach pewne mutacje były związane albo ze szczególnie ciężką chorobą, albo ze stosunkowo ograniczoną chorobą.

Pacjenci niosący mutację w swoich genach nie zawsze rozwijają chorobę. Opisano przypadki, w których u osób w wieku powyżej 60 lat nie występuje choroba, pomimo posiadania dwóch kopii mutacji genu TTR, która powoduje wytwarzanie wariantu Val30Met białka TTR.

Amyloidoza ATTR typu Wilda

Amyloidoza ATTR typu Wilda (ATTRwt) jest powoli postępującą chorobą dotykającą osoby starsze, głównie mężczyzn. Objawy zaczynają się zwykle po 65 roku życia. Nie ma mutacji w genie TTR, więc choroba ta nie jest dziedziczna (nie występuje rodzinnie). Normalne, “dzikie” białko TTR źle się składa tworząc złogi amyloidu, z oczywistym głównym efektem klinicznym w sercu, chociaż u niektórych osób może również wystąpić zespół cieśni nadgarstka, a czasami neuropatia obwodowa.

Od dawna wiadomo, że TTR typu dzikiego powszechnie tworzy mikroskopijne złogi amyloidu u osób starszych. Te rodzaje złogów amyloidowych są znajdowane podczas autopsji u 1 na 4 osoby w wieku powyżej 80 lat. Do niedawna uważano, że zwykle nie powodują one żadnych objawów, a choroba kliniczna wywołana przez ten typ amyloidu była bardzo rzadko rozpoznawana. Niektórzy pacjenci z niewielkimi złogami amyloidozy ATTR typu dzikiego w sercu i minimalnymi objawami mogą nie wymagać żadnego leczenia. Nikt nie wie, jak częsta jest naprawdę objawowa amyloidoza ATTR typu dzikiego, ale odkrycie nowych technik obrazowania, obecnie szeroko stosowanych w NAC, wykazało, że jest ona znacznie częstsza niż wcześniej uznawano. Uważa się, że obecnie jest ona niedodiagnozowana. Rozpoznanie to może stać się bardziej powszechne w przyszłości w miarę starzenia się populacji i dalszego doskonalenia metod diagnostycznych.

Do 2014 roku choroba ta była nazywana starczą amyloidozą układową lub sercową amyloidozą TTR. Podczas XIV International Symposium on Amyloidosis w 2014 roku zdecydowano, że schorzenie to należy określać jako amyloidozę transtyretynową typu dzikiego lub amyloidozę ATTR typu dzikiego.

Objawy

Objawy amyloidozy ATTR typu dzikiego wynikają z usztywnienia serca spowodowanego złogami amyloidu (kardiomiopatia restrykcyjna). Objawy te mogą obejmować:

• duszność, czasami tuż po łagodnym wysiłku
• palpitacje i nieprawidłowe rytmy serca, najczęściej migotanie lub trzepotanie przedsionków
• obrzęk nóg (obrzęk)
• utrata masy ciała
• nudności
• zmęczenie
• zawroty głowy i zapaść (omdlenie lub zasłabnięcie), które mogą wystąpić po wysiłku lub po jedzeniu
• zaburzenia snu
• angina (ból w klatce piersiowej)

Prawie 50% pacjentów z amyloidozą ATTR typu dzikiego doświadcza zespołu cieśni nadgarstka – mrowienia i bólu w nadgarstkach, kłucia i bólu w dłoniach. Zespół cieśni nadgarstka często pojawia się 3-5 lat przed wystąpieniem objawów choroby serca.

Nie jest obecnie jasne, jak często złogi rzeczywiście prowadzą do choroby objawowej. Ostatnie postępy w badaniach diagnostycznych, takich jak rezonans magnetyczny serca (CMR), znacznie poprawiły wykrywanie amyloidu w sercu w ciągu życia. Doprowadziło to do przekonania, że amyloidoza ATTR typu dzikiego może występować znacznie częściej, niż wcześniej sądzono. Kardiolodzy stopniowo stają się bardziej świadomi, że amyloidoza typu dzikiego może być przyczyną niewyjaśnionej w inny sposób niewydolności serca i coraz częściej kierują tych pacjentów do NAC.

Dowodem na to są następujące statystyki NAC:

Do 2001 roku amyloidozę ATTR typu dzikiego rozpoznawano zaledwie u 1 na 200 (0,5%) pacjentów zgłaszających się do NAC.

W 2016 roku stanowiła ona prawie 1 na 5 (18%) pacjentów NAC, u których rozpoznano amyloidozę – to 40-krotny wzrost!

Pacjenci z ATTR w sercu często mają mniej objawów niż pacjenci z amyloidozą AL w sercu, a amyloidoza ATTR typu dzikiego zwykle postępuje powoli.

Diagnostyka amyloidozy ATTR (dziedzicznej i typu dzikiego)

Lekarze mogą podejrzewać amyloidozę ATTR na podstawie objawów pacjentów, wyników badania fizykalnego, a czasem wywiadu rodzinnego. Rozpoznanie można potwierdzić (lub wykluczyć) za pomocą badań, w tym:

1. Biopsja tkanki
2. Badania genetyczne
3. Badania obrazowe

Wszyscy pacjenci w Wielkiej Brytanii z podejrzeniem lub rozpoznaniem amyloidozy ATTR powinni zostać skierowani do NAC.

Biopsja tkanki

W tej procedurze mała próbka tkanki jest pobierana z ciała za pomocą igły i badana w laboratorium. Próbka tkanki jest często uzyskiwana spod skóry w okolicy brzucha (biopsja tłuszczu brzusznego). Alternatywnie, w przypadku podejrzenia amyloidozy ATTR, próbkę do biopsji można pobrać z serca, nerwu w ramieniu lub nodze, lub z jelita, w zależności od cech klinicznych pacjenta. W laboratorium próbka tkanki jest badana przy użyciu specjalnych technik w celu identyfikacji włókien amyloidowych, w tym barwienia tkanki barwnikiem zwanym czerwienią Kongo. Pozytywny wynik barwienia czerwienią Kongo pozwala zidentyfikować amyloid. Następnie badania immunohistochemiczne i proteomiczne mogą zidentyfikować włókna TTR i określić, który typ amyloidozy ATTR jest obecny, poprzez rozróżnienie pomiędzy “wariantem” ATTR w dziedzicznej amyloidozie ATTR a “typem dzikim” ATTR w amyloidozie ATTR typu dzikiego.

Techniki te są omówione bardziej szczegółowo tutaj.

Badania genetyczne

Badania genetyczne obejmują badanie DNA z komórek pacjenta. Testy te wykonuje się na próbkach krwi pobranych z żyły pacjenta.

Techniki te mogą zidentyfikować amyloidogenne mutacje (nieprawidłowości) w genie TTR. Istnieje ponad 100 znanych mutacji w genie TTR, a różne mutacje prowadzą do różnych typów choroby. Dokładna identyfikacja mutacji może dostarczyć informacji na temat prawdopodobnego przebiegu klinicznego. Na przykład, najczęściej występująca na świecie mutacja Val30Met często prowadzi do odkładania się złogów amyloidu tylko w nerwach, a nie w sercu. Z kolei mutacja Val122lle zwykle prowadzi do powstawania złogów amyloidu głównie w sercu i tylko sporadycznie wpływa na nerwy.

W amyloidozie ATTR typu dzikiego analiza włókien amyloidowych wykrywa białko ATTR “typu dzikiego”, a badania genetyczne nie wykrywają żadnych nieprawidłowości w genie TTR.

Badania obrazowe

Badania obrazowe serca, w tym EKG, echokardiogram, skanowanie DPD i w niektórych przypadkach skanowanie MR serca mogą dostarczyć pomocnych informacji. Badania te zostały omówione tutaj.

Skanowanie DPD jest niezwykle czułe w wykrywaniu złogów amyloidu ATTR w sercu. Skanowanie DPD, w połączeniu z serią badań krwi i moczu, może być wystarczające do rozpoznania amyloidozy ATTR serca bez potrzeby wykazywania obecności amyloidu w biopsji tkanki (serca, tłuszczu lub nerwu).

Skanowanie SAP, które pomaga wykazać złogi amyloidu w narządach takich jak wątroba, śledziona i nerki, może nie być pomocne, ponieważ nie wykazuje złogów amyloidu w sercu lub nerwach.

Leczenie

Leczenie wszystkich rodzajów amyloidozy opiera się obecnie na następujących zasadach:

1. Zmniejszenie podaży prekursorowych białek tworzących amyloid.
2. Wspomaganie funkcji narządów zawierających amyloid.

Gdy podaż białek prekursorowych amyloidu jest kontrolowana:

1. istniejące złogi amyloidu często ulegają regresji (stają się mniejsze)
2. nowe złogi amyloidu przestają się pojawiać
3. funkcja narządów jest często zachowana i może również ulec poprawie

Zmniejszenie podaży wariantu TTR

Terapie oparte na genetyce
– Małe interferujące RNA.
– Oligonukleotydy antysensowe.

Te dwa podejścia mają na celu “wyłączenie” genu dla TTR w komórkach wątroby, tak aby TTR (zarówno zmutowany, jak i typu dzikiego) nie był po prostu produkowany. Ostatnie badania kliniczne tych leków u pacjentów z dziedziczną amyloidozą ATTR i objawową neuropatią przyniosły bardzo zachęcające wyniki, stanowiąc kamień milowy w dziedzinie leczenia amyloidozy.

Lek o nazwie patisiran należy do klasy leków z grupy małych interferujących RNA i wykazano, że odwraca neuropatię u większości pacjentów, którzy uczestniczyli w badaniu fazy 3, zwanym badaniem APOLLO. Do badania tego włączono 225 pacjentów z dziedziczną amyloidozą ATTR i poddano ich randomizacji w celu otrzymania patisiranu lub placebo we wstrzyknięciach dożylnych co trzy tygodnie przez 18 miesięcy. Pacjenci, którzy otrzymywali patisiran, radzili sobie znacznie lepiej niż pacjenci, którzy otrzymywali placebo, pod względem objawów neuropatii, jakości życia, codziennych czynności i niepełnosprawności. Zgodnie ze standaryzowaną punktacją, objawy neuropatii uległy poprawie po podaniu patisiranu. Patisiran był bezpieczny i dobrze tolerowany.

Inny lek o nazwie inotersen należy do klasy leków z grupy oligonukleotydów antysensowych. Badanie NEURO-TTR było badaniem fazy 3, do którego włączono 172 pacjentów z dziedziczną amyloidozą ATTR i randomizowano ich do otrzymywania inotersenu lub placebo przez 15 miesięcy. Pacjenci, którzy otrzymywali inotersen, osiągali znacząco lepsze wyniki niż pacjenci otrzymujący placebo pod względem objawów neuropatii, jakości życia, codziennej aktywności i niepełnosprawności. U kilku pacjentów otrzymujących inotersen wystąpiły spadki liczby płytek krwi i nieprawidłowa czynność nerek. Po zaobserwowaniu tego faktu, wszyscy pacjenci otrzymujący inotersen byli monitorowani za pomocą regularnych badań krwi.

Od 2019 roku patisiran i inotersen zostały zatwierdzone przez organy regulacyjne, w tym NICE i NHS England, do leczenia neuropatii spowodowanej dziedziczną amyloidozą ATTR.
Do tej pory badania oceniały jedynie wpływ tych leków na uszkodzenia nerwów spowodowane amyloidozą ATTR. Wpływ na sercową amyloidozę ATTR nie został formalnie oceniony, a pacjenci z amyloidozą ATTR typu dzikiego nie zostali włączeni do badań nad lekami.

Niektóre z trwających badań klinicznych patisiranu oraz innych, nowszych terapii genetycznych obejmują pacjentów zarówno z dziedziczną, jak i sercową amyloidozą ATTR typu dzikiego.

Tafamidis
Tafamidis został opracowany jako lek specyficzny dla amyloidozy ATTR. Jest on wiązany przez TTR we krwi. Uważa się, że wiązanie to stabilizuje TTR i czyni go mniej amyloidogennym. Główne badanie tafamidisu obejmowało 441 pacjentów, z których część miała amyloidozę ATTR typu dzikiego, a część dziedziczną amyloidozę ATTR. Pacjenci, którzy otrzymywali aktywny lek, mieli lepsze wyniki niż ci, którzy otrzymywali placebo, w tym mniejszą liczbę hospitalizacji z powodu choroby serca, zmniejszenie o 30% liczby zgonów w okresie 2,5 roku, zmniejszenie spadku wydolności funkcjonalnej i poprawę jakości życia. Tafamidis jest dopuszczony w Europie do leczenia pacjentów z dziedziczną amyloidozą ATTR z objawową polineuropatią w stadium 1 w celu opóźnienia upośledzenia neurologicznego oraz przed przeszczepem wątroby, ale obecnie nie jest dostępny w ramach NHS. Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) oraz Europejska Agencja Leków (EMA) zatwierdziły tafamidis do stosowania w kardiomiopatii spowodowanej amyloidozą ATTR, chociaż nie jest on zatwierdzony w USA do stosowania w polineuropatii ATTR. Zanim będzie on dostępny w ramach NHS, będzie musiał zostać oceniony przez NICE.

Diflunisal
Należy on do klasy leków zwanych “niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi” (NLPZ). Leki te są powszechnie stosowane jako środki przeciwbólowe w takich stanach, jak zapalenie stawów. Diflunisal jest wiązany przez TTR we krwi. Przypuszcza się, że wiązanie to sprawia, że TTR staje się mniej amyloidogenny. Obecnie prowadzone są badania mające na celu ocenę wpływu diflunisalu na postęp neuropatii i kardiomiopatii u pacjentów z dziedziczną amyloidozą ATTR. Wyniki pierwszego raportu z badania były zachęcające, ale liczba pacjentów biorących udział w badaniu była niewielka, a zakres korzyści skromny. W badaniu wzięło udział 130 pacjentów z dziedziczną amyloidozą ATTR dotyczącą nerwów, z których 64 otrzymywało diflunisal przez dwa lata, a 66 otrzymywało placebo (tabletki pozorowane). Tempo progresji neuropatii było wolniejsze u pacjentów, którzy otrzymywali diflunisal niż u tych, którzy go nie otrzymywali. Wyniki badań dotyczących stosowania diflunisalu w amyloidozie ATTR serca nie są jeszcze dostępne. Należy pamiętać, że leki z grupy NLPZ, takie jak diflunisal, mogą powodować poważne działania niepożądane, które mogą być szczególnie niebezpieczne u pacjentów, którzy już źle znoszą amyloidozę. Do tych działań niepożądanych należą:

• krwawienie z żołądka i jelit.
• pogorszenie czynności nerek.
• pogorszenie niewydolności serca.

Stosowanie diflunisalu w amyloidozie ATTR jest wskazaniem “off-label” i powinni go przepisywać wyłącznie specjaliści zajmujący się amyloidozą.

NAC może obecnie zaoferować pacjentom z amyloidozą ATTR, pod warunkiem spełnienia różnych kryteriów kwalifikacji wymaganych przez firmy farmaceutyczne, różne możliwości leczenia nowymi lekami lub udziału w badaniach klinicznych. Informacje na temat trwających w NAC badań można znaleźć tutaj.

Przeszczep wątroby
Cały TTR we krwi, który tworzy złogi amyloidu wszędzie z wyjątkiem oka i naczyń krwionośnych wokół mózgu, jest wytwarzany w wątrobie. W przeszłości przeszczepienie wątroby było opcją leczenia dla niektórych pacjentów z dziedziczną amyloidozą ATTR, choć prawie wyłącznie u młodszych pacjentów z mutacją Val30Met. Od czasu pojawienia się nowych leków przeszczep wątroby jest rzadko zalecany w Wielkiej Brytanii.

Wspomaganie funkcji narządów objętych amyloidozą

W każdym typie amyloidozy ważne jest, aby leczenie wspomagało funkcję narządów zawierających amyloid. W amyloidozie ATTR może to obejmować:

Leczenie choroby serca

Złogi amyloidu ATTR w sercu powodują usztywnienie serca, co może prowadzić do objawów niewydolności serca. Pacjenci mogą odnieść korzyści z leczenia wspomagającego w niewydolności serca. Jednak wiele standardowych leków stosowanych w niewydolności serca nie jest pomocnych w przypadku pacjentów z amyloidozą serca. Ważna jest uważna kontrola bilansu płynów.

Bilans płynów

Najważniejszą zasadą leczenia amyloidozy sercowej jest ścisła kontrola bilansu płynów. Udział specjalistycznej pielęgniarki zajmującej się niewydolnością serca może pomóc pacjentom w osiągnięciu tego celu. Wielu pacjentów z amyloidozą sercową ATTR powinno ograniczyć przyjmowanie płynów. Ta porada jest niezwykle ważna, ale często pomijana.

W przypadku amyloidozy sercowej serce może być zbyt sztywne, aby skutecznie pompować krew w organizmie. Może to prowadzić do gromadzenia się płynów, powodując obrzęk nóg (obrzęk) i duszność z powodu płynu w płucach. Problem ten nasila się, jeśli pacjent pije zbyt dużo płynów.

Nadmiaru płynów można uniknąć, zwracając baczną uwagę na 3 D:

Dieta
Diuretyki
Ciężary dzienne

Dieta:

Przyjmowanie płynów powinno być stałe i zwykle nie powinno przekraczać 1.5 litrów na dobę.

Spożycie soli powinno być ograniczone. Dotyczy to nie tylko soli celowo dodawanej do potraw podczas gotowania lub przy stole, ale także gotowych potraw o dużej zawartości soli, takich jak żywność przetworzona, chipsy, bekon, konserwy mięsne, kiełbasy, zupy w puszkach i wędzone ryby. Poza tym zawsze zalecana jest zrównoważona, zdrowa dieta. Bardzo pomocne może być spotkanie z dietetykiem w celu uzyskania precyzyjnej i spersonalizowanej porady dietetycznej.

Diuretyki:

Lekarze często przepisują diuretyki (tabletki wodne), które zwiększają ilość produkowanego moczu i pomagają organizmowi stracić nadmiar soli i wody z moczem. Może to pomóc w zmniejszeniu obrzęku kostek i duszności. Przepisane leki moczopędne mogą zawierać furosemid i spironolakton. Przyjmowanie tych leków nie zastępuje unikania nadmiaru soli i wody w diecie.

Pacjenci powinni dokładnie przestrzegać zaleceń lekarza dotyczących dawki leku moczopędnego i pory dnia, o której należy przyjmować tabletki.

Codzienne ważenie:

Niektórzy pacjenci odnoszą korzyści z regularnego rejestrowania swojej masy ciała, zwykle codziennie lub co tydzień. Ważne jest, aby waga była mierzona konsekwentnie – przy użyciu tej samej wagi, o tej samej porze dnia. Zwykle najlepiej jest to robić z samego rana po oddaniu moczu, mając na sobie tylko bieliznę. W organizmie może zgromadzić się kilka litrów płynów, co nie jest bardzo zauważalne. Wzrost wagi może być wczesną oznaką przeciążenia płynami. Lekarz lub pielęgniarka mogą wówczas zalecić odpowiednie środki, takie jak zwiększenie dawki diuretyku, zanim jeszcze pacjent poczuje się źle z powodu przeciążenia płynami.

Przeszczep serca
W przypadku dziedzicznej amyloidozy ATTR połączony przeszczep serca i wątroby wykonano w kilkudziesięciu przypadkach na całym świecie. Operacja ta jest opcją tylko dla bardzo małej mniejszości pacjentów i wiąże się ze znacznym ryzykiem.

Neuropatia

Leczenie objawów neuropatii obwodowej:

Leki, które mogą pomóc w łagodzeniu bólu neuropatycznego obejmują gabapentynę, pregabalinę i duloksetynę. Personel medyczny może udzielić porad dotyczących odpowiedniej pielęgnacji stóp i obuwia. Jest to ważne w celu zapobiegania powstawaniu bezbolesnych owrzodzeń w punktach nacisku oraz ochrony obszarów stopy pozbawionych czucia.

Leczenie objawów neuropatii autonomicznej:

Jeśli występuje niedociśnienie ortostatyczne (spadki ciśnienia krwi i omdlenia przy wstawaniu z pozycji siedzącej lub leżącej), mogą być zalecane elastyczne pończochy. Pacjenci mogą odnieść korzyści z instruktażu, jak ostrożnie zmieniać pozycję z leżącej na siedzącą, z siedzącej na stojącą i z stojącej na chodzącą. Leczenie farmakologiczne midodryną lub fludrokortyzonem może być również pomocne w utrzymaniu ciśnienia krwi i umożliwieniu stosowania większych dawek diuretyków. Należy uważać, aby uniknąć odwodnienia, jeśli występują wymioty i biegunka. Konieczne może być podawanie dożylne płynów i leków przeciw nudnościom, ale ważne jest, aby unikać przeciążenia płynami w przypadku choroby serca. Istnieją leki, które mogą pomóc w kontrolowaniu biegunki i zaparć, a także inne, które mogą pomóc w zwalczaniu zaburzeń erekcji.

Wskazówki od doświadczonego pacjenta

(Vince Nicholas, członek brytyjskiej Grupy Doradczej ds. Amyloidozy – zdiagnozowany z dziedziczną amyloidozą ATTR, ponad 20 lat temu, w wieku 35 lat)

Poniżej przedstawiono kilka wskazówek dotyczących radzenia sobie z typowymi objawami:

Radzenie sobie z niedociśnieniem posturalnym

1. Po siedzeniu przez ponad 1/2 godziny zawsze stój przez około 30 sekund przed ruszeniem się z miejsca.
2. Jeśli czujesz zawroty głowy lub masz dzwonienie w uszach podczas chodzenia, stój nieruchomo przez kilka chwil, aż to minie. Czasami możesz przejść przez to po pewnej praktyce!
3. Jeśli robi się naprawdę źle zawsze poproś o pomoc lub usiądź. Znajduję to, w niektórych przypadkach dobry by trzymać na ramieniu mojej żony podczas chodzenia distances.
4. Znajduję , że kiedy dostaję zimno albo wirusa posturalne niedociśnienie może pogorszyć się. I find it helps by taking the standard doses of paracetamol.
5. When getting up from bed in the morning I always sit on the side for a few moments before walking off.
6. Never run and always pace yourself.
7. Zawsze dawaj więcej czasu niż myślisz, że potrzebujesz!

Radzenie sobie z bolesnymi objawami neuropatii

1. Odnajduję robienie cotygodniowej rozbudowy mięśni i lekkich ćwiczeń na siłowni bardzo pomaga.
2. Dostrzegam, że regularny masaż nóg i stóp łagodzi moje bóle i sztywność nóg.
3. Dbaj o nawilżenie nóg i stóp.
4. Wykonuj codzienne ćwiczenia rąk, aby utrzymać ich sprawność.

Dieta

W ciągu ostatnich 6 lat od przeszczepu wątroby zauważyłam, że dzięki dostosowaniu diety moje problemy z jelitami zmniejszyły się:

1. Zmniejszenie ilości pszenicy bardzo mi pomogło. Bardzo rzadko jadam kanapki, ciasta i jem bardzo mało ciastek.
2. Staram się nie jeść przetworzonej żywności i jem gotowane jedzenie w porze lunchu i wieczorem.
3. Odcięłam cukier tak bardzo, jak tylko mogę. (Czekolada wydaje się być nadal dobra!!!)
4. Wyciąłem całe piwo i piwo pełne i mam tendencję do picia wody, wina i niektórych alkoholi wysokoprocentowych.
5. Ostrzegam się tylko łagodnych potraw curry.

Program Świadomości Amyloidozy NAC jest hojnie wspierany przez:
Akcea Therapeutics
Alnylam Pharmaceuticals
The Tufton Charitable Trust

.