Nowy premier Iraku – Mustafa al-Kadhemi (MK) – okazał się w końcu nominatem, który dotarł do mety i utworzył siódmy iracki rząd po zmianie reżimu w 2003 roku. Nowy rząd, zaprzysiężony we wczesnych godzinach rannych 7 maja, został przyjęty przez 15 z 22 ministrów gabinetu MK. Ponieważ pięciu nominowanych odpadło, a dwa stanowiska pozostały nieobsadzone, oczekuje się, że pozostałe siedem stanowisk zostanie obsadzonych w nadchodzących tygodniach. This peaceful transition and friendly handover between PM Abdul-Mehdi and MK constitute yet another sign that Iraq has a working democratic process despite the country’s many challenges.

The international community, including both the United States and Iran, have sent congratulatory messages to the Iraqi leaders, wishing the best for Iraq with the formation of its new government. To międzynarodowe uznanie reprezentuje sceny nie widziane od czasu inauguracji Haidara alAbadi, kiedy został mianowany na premiera w 2014 roku. Ale nawet z ciepłym przyjęciem zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz Iraku, droga dla nowego rządu jest usiana wyzwaniami i trudnościami, które muszą zostać wkrótce pokonane, aby przywrócić Irak na właściwe tory.

Polityczne znaczenie

Utworzenie tego rządu niesie ze sobą pewne znaczące punkty polityczne, które warto podkreślić, zwłaszcza w przypadku wyboru MK na stanowisko premiera. MK jest pierwszym premierem, który nie pochodzi ze starego pokolenia przywódców i nie jest członkiem jednej z głównych partii politycznych w Iraku, choć został przez nie nominowany. Premier nie ma też silnych powiązań politycznych, czego dowodem jest jego nieobecność w radzie przywódców żadnej partii. Co więcej, ministrowie wybrani do gabinetu MK (z wyjątkiem kilku) również nie są zagorzałymi politykami partyjnymi. Prawie wszyscy nominowani mają luźne powiązania partyjne.

Bez wyraźnej przynależności partyjnejS, droga MK do nominacji była podobnie godna uwagi. Początkowo został nominowany na to stanowisko kilka miesięcy temu przez Ammara alHikmę – przewodniczącego Ruchu alHikmy – i prezydenta Barhama Saliha, ale jego kandydatura została odrzucona przez partie polityczne, zwłaszcza Fath. Po dwóch kolejnych nieudanych nominacjach MK powrócił jako faworyt. Tym razem jego kandydaturę poparli zarówno jego dotychczasowi zwolennicy, jak i kilku prominentnych członków kierownictwa partii Dawa. This combination paved the way for MK to become the nominee and to form his government despite the opposition of State of Law, who chose to oppose the nomine to the end.

Throughout the political negotiations that led to MK’s successful nomination, the process was also notable for being a thoroughly Iraqi one, with little to no influence from Iran and the United States. Choć obie potęgi bacznie obserwowały przebieg negocjacji, żadna z nich nie była w stanie bezpośrednio dyktować ich przebiegu.

Strony szyickie:

a. Sairoon – duży szyicki blok w Iraku kierowany przez Muqtadę alSadra – początkowo nie odgrywał dużej roli w nominacji MK, choć Muqtada alSadr zasugerował go wraz z dwoma innymi jeszcze w grudniu 2019 r. jako możliwego kandydata na premiera. Jednak poparcie tego bloku nabrało znacznie większego znaczenia w ostatnich pięciu dniach jego nominacji, kiedy wszystko wydawało się zawalać. Bezpośrednia interwencja Sairoona u Fatha pomogła przywrócić tego ostatniego do stołu negocjacyjnego, a po trzech długich dniach Sairoon przedstawił pisemne wytyczne dotyczące formowania rządu, które dały Fathowi gwarancje w wielu ministerstwach, na co MK wyraził zgodę. Jednocześnie Sairoon zobowiązał się, że jeśli Fath odrzuci MK, to oni pójdą w jego ślady. Poparcie Sairoon, kiedyś niezauważalne, ostatecznie stało się podstawą nowego rządu.

b. Fath: Sprzeciw tej partii wobec nominacji MK nie był tajemnicą nawet podczas jego pierwszej nominacji. Yet upon MK’s second nomination, Fath initially backed him as an alternative to former PM Designate Adnan alZurfi in order to remove the latter candidate from the race. Gdy 22 kwietnia MK ogłosił pierwszą nominację do gabinetu, Fath stanowczo odrzucił jego wybór, odmawiając nawet negocjacji przez kilka dni. Druga lista została przedstawiona 26 kwietnia, którą Fath również odrzucił, a jego stanowisko jeszcze bardziej się zaostrzyło. Punktem zwrotnym, jak wspomniano powyżej, było zachęcenie Sairoona w ostatnich dniach nominacji. W dniu głosowania, kiedy MK chciał odebrać Fathowi Ministerstwo Spraw Socjalnych, partia w ostatniej chwili stawiła opór, który mógł wykoleić cały proces. Niemniej jednak, MK zmienił swoje stanowisko i zmienił kandydata na preferowanego przez siebie, dzięki czemu Fath zagłosował za rządem.

c. Kolaicja Państwa Prawa (SoL): Negocjacje z Nouri alMaliki, przewodniczącym SoL, były być może najtrudniejsze ze wszystkich dla MK i jego zespołu ze względu w dużej mierze na fakt, że MK został nominowany z pomocą członków kierownictwa partii Dawa, którzy nie są zgodni z poglądami Malikiego na partię. SoL była postrzegana jako szczególne wyzwanie, ponieważ Maliki odegrał kluczową rolę w upadku obu poprzednich nominacji. MK uważał pozyskanie Malikiego za niezwykle ważny czynnik, ale musiał zmierzyć się z twardymi żądaniami SoL, które obejmowały dwa ministerstwa (MSW i HE), a także stanowisko wiceprezydenta. Negocjacje ostatecznie załamały się, a SoL wydała oficjalne oświadczenie, że jest w opozycji do jego rządu. Przywódcy SoL mieli nadzieję, że to odrzucenie zmobilizuje wątpiących wokół nich, aby stworzyć spójny blok przeciwko nominacji. Ale chociaż alWatanya – kierowana przez byłego premiera Ayada Allawi- przyłączyła się do SoL w opozycji, ich wspólny wpływ zgasł, gdy Sairoon włączył wyższy bieg, by zebrać poparcie dla MK.

d. Hikma i alNasr: Obie partie odegrały istotną rolę wspierającą w procesie nominacji, zwłaszcza alHikma. W zależności od etapu negocjacji poparcie obu partii miało różną siłę, od pełnego poparcia po obojętność. Mimo to ich politycy nadal wspierali MK, a w ostatecznym głosowaniu odegrali ważną rolę w przepchnięciu go przez próg wymaganych głosów.

Bloki sunnickie

a. Tahaluf alQiwa (TQ): Negocjacje z TQ również były serią wzlotów i upadków, zwłaszcza gdy MK ogłosił pierwszą listę nominowanych. Politycy TQ byli początkowo wściekli z powodu wyboru ministrów, a niektóre frakcje w bloku zobowiązały się sprzeciwiać mu na każdym kroku. Jednak dzięki ścisłym negocjacjom zorganizowanym przez przewodniczącego Rady Reprezentantów Mohameda Al-Halbusiego i osiągnięciu porozumienia w sprawie kandydatów na niektóre ministerstwa, TQ ostatecznie poparło MK, a ich poparcie okazało się kluczowe dla uchwalenia rządu.

b. Koalicja Wyzwolonych Gubernatorstw (LGC): Nowa koalicja, kierowana przez prominentnego biznesmena Khamisa alKhanjara, wyłoniła się w okresie negocjacji. Koalicja ta twierdziła, że reprezentuje dwudziestu dwóch sunnickich posłów w parlamencie i starała się wpływać na nominowanych przez MK ministrów. Khamis ściśle współpracował z MK i skutecznie wynegocjował przynajmniej dwa z sześciu ministerstw przyznanych sunnitom. Wsparcie LGC było również punktem zapalnym między TQ a MK i, paradoksalnie, ostatecznie stało się powodem przyłączenia się TQ do MK w celu ograniczenia możliwości wpływania LGC na nominacje. Ostatecznie, układ TQ z innymi partiami sprawił, że główny kandydat LGC poniósł porażkę.

Kurdowie

Partie kurdyjskie, jak to miało miejsce wcześniej, zadeklarowały swoje poparcie dla MK od samego początku i odegrały kluczową rolę zarówno w wykolejeniu wysiłków byłego delegata PM. Al-Zurfi i zwiększyły szanse MK na zostanie delegatem na premiera. Jednak ich wczesne, jednoznaczne poparcie w rzeczywistości osłabiło ich pozycję podczas późniejszych negocjacji w sprawie utworzenia rządu. W rezultacie przez linię przeszedł tylko jeden kurdyjski minister. I chociaż MK złożył wszelkiego rodzaju obietnice wsparcia dla Kurdów, partie kurdyjskie znalazły się w znacznie słabszej pozycji negocjacyjnej z MK jako premierem w porównaniu do pozycji negocjacyjnej z nim jako delegatem na premiera. Partie kurdyjskie mają zwyczaj późnego przychodzenia na partię i wczesnego wychodzenia z niej z niewielkim dorobkiem – tym razem nie było to wyjątkiem.

Polityczne oczekiwania

Wielu obserwatorów już zaczęło przewidywać wynik tego rządu i jego szanse na sukces lub porażkę. Jednak złożoność irackich wyzwań – wraz z nieprzewidywalną naturą kilku równoległych globalnych kryzysów – sprawiają, że bardzo trudno jest przewidzieć, co może wydarzyć się dalej.

MK już ogłosił, że przeprowadzenie wyborów parlamentarnych będzie jednym z pierwszych priorytetów jego gabinetu. Zakładając, że wybory odbędą się wkrótce, irackie partie szyickie będą prawdopodobnie pierwszymi, które rozpoczną kampanię na platformie opozycyjnej wobec rządu. Partie te wierzą, że opozycja będzie lepiej grać z ich okręgami wyborczymi, a ten prawdopodobny nacisk polityczny w najbliższej przyszłości sugeruje, że okres miodowego miesiąca nowego rządu będzie krótkotrwały.

Oprócz standardowej opozycji politycznej, rząd ma serię trudnych wyborów do podjęcia na resztę roku. Takie wybory nie będą popularne wśród irackich wyborców i prawdopodobnie jeszcze bardziej zachęcą partie do przyłączenia się do opozycji. Rosnąca presja parlamentarna sugeruje, że przyszłe sesje parlamentarne będą bardzo hałaśliwe; prawdopodobne jest, że przynajmniej niektórzy ministrowie zostaną wciągnięci do parlamentu, aby stawić czoła wotum nieufności. Pomimo tych nacisków, rząd powinien przetrwać i kontynuować swój kurs aż do wyborów.

Prace rządu w ciągu najbliższych kilku miesięcy będą prawdopodobnie koncentrować się na zarządzaniu kryzysem COVID-19 połączonym z załamaniem finansowym. W związku z tym, choć Irakijczycy powinni uznać, że koło demokracji skutecznie się obraca, w najbliższej przyszłości prawdopodobnie nie będzie zbyt wielu powodów do świętowania. Pokojowe przekazanie władzy pomogło Irakowi wydostać się z próżni władzy spowodowanej dymisją poprzedniego rządu. Jednak nowy premier będzie musiał zmierzyć się z tymi samymi wyzwaniami politycznymi, a także z poważnymi problemami finansowymi i zdrowotnymi, a ponieważ nie popiera go żaden blok polityczny ani własna partia, jego pozycja zwiastuje wiele politycznych kłopotów. W międzyczasie, MK jako premier jest nową rzeczywistością, z którą wielu Irakijczyków może wiązać nadzieję: posiadanie osoby, która wspiera prawa człowieka i wolność słowa, podczas gdy kraj przygotowuje się do nowych wyborów, sugeruje przynajmniej możliwość lepszej przyszłości dla Irakijczyków na horyzoncie.